Zoeken

Patrik Vankrunkelsven over zijn boek: "Cannabis als medicijn - wat zegt de wetenschap?"

Al in de inleiding maken de auteurs duidelijk dat het boek niet gaat over schriftkunde, de gerechtelijke expertise die zich met de herkomst van een handschrift bezighoudt, maar wel over grafologie die behoort tot de "menswetenschappen en de hulpverlening" . Ze halen hij scherp uit naar de "pseudo-grafologen die lichtvoetige diagnoses stellen"; grafologie is volgens hen een methode van persoonlijkheidsonderzoek. Uit het handschrift kan de grafoloog een aantal eigenschappen afleiden die een benaderend beeld geven van de auteur (p11). Handschrift is een vorm van non-verbale communicatie (p15); ons handschrift is ons portret (p15). Op een moeilijk te ontrafelen en buitengewoon complexe manier is het handschrift onderhevig aan processen van het denken, voelen, willen, bewustzijn, temperament en aan stemmingen en motieven (p16). Dit laatste klinkt zowaar skeptisch, maar houdt Lievens et al. niet tegen om met een in wezen simpel schema vanuit het handschrift zeer concrete uitspraken te doen over de auteur ervan.

Het extravagante, fantastische, grandioze is altijd al verleidelijk geweest. Zo verleidelijk dat velen er hun kritisch vermogen bij opschorten en de meest wilde verhalen voor waar aannemen. Broodje Aap-verhalen doen met de regelmaat van de klok de ronde en urban legends zijn van alle tijden. Ronald Fritze, hoogleraar geschiedenis aan de Athens State University van Alabama, heeft zich in Invented Knowledge op een specifieke soort straffe verhalen geconcentreerd. In zijn vakgebied heeft hij af te rekenen met een aantal ‘geschiedenissen’ die ontspruiten aan het brein van charlatans die niet alleen de geschiedenis als ernstige wetenschap bedreigen, maar ook de rest van de wetenschap ondermijnen. Deze pseudohistorici hebben een speelveld dat dankzij televisie, film en internet groter is dan ooit tevoren. Fritze wil hen zijn zout op de staart leggen. Een boekbespreking.

Volgens een voorzichtige schatting wordt wereldwijd jaarlijks 45 miljard euro uitgegeven aan alternatieve behandelwijzen, van homeopathie tot detoxtherapie, en van oorkaarsen tot cranio-sacraaltherapie. Het veld van wat ook wel eens “complementaire geneeskunde” wordt genoemd, is breed en divers. Edzard Ernst en Simon Singh schreven er een helder, kritisch en genuanceerd boek over en stelden het in Amsterdam voor aan het publiek op het jaarlijkse symposium van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Bij Home Academy verschenen twee luisterboxen met hoorcolleges van professor Johan Braeckman, verbonden aan de vakgroep wijsbegeerte van de Universiteit Gent. Zowel zijn box over Darwin en de evolutietheorie (vier cd’s) als de hoorcolleges over kritisch denken en het ontwikkelen van heldere ideeën (zes cd’s) verdienen een ruim publiek. Ze vormen een sprekend tweeluik waarin Braeckman met de rijkdom en helderheid van een ervaren lesgever zowel de evolutionaire oorsprong van de mens en zijn denken toelicht, alsook de mentale valkuilen en cognitieve vooroordelen waarmee we best rekening houden als we een klare kijk op de wereld willen bewaren.

Mythes zijn er om te ontkrachten, maar iemand moet het doen. Klinisch psycholoog Scott Lilienfeld, hoogleraar aan de Emory Universiteit in Atlanta, neemt de taak met graagte op zich. De studie van pseudowetenschap in de psychologie is een van zijn passies. Daarbij gaat het niet alleen om het domein van de populaire psychologie, maar ook om de academische tak. Niemand is immers immuun voor denkfouten, ook wetenschappers niet. Een interview.

Een recente studie waarvan in september de resultaten verschenen in het Britse Complementary Therapies in Medicine, toont aan dat het bestuderen van de voetzolen waardeloos is als medisch diagnostische methode. Het onderzoek werd uitgevoerd aan het Department of Complementary Medicine, Exeter University (UK).

Een boek met de titel Stralingsgevaar! en een foto van gsm-masten op de cover. De boodschap is duidelijk. De vlag dekt dan ook de lading. De auteur is Patrick Vanden Berghe, een gepensioneerd ambtenaar van de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV). Vanden Berghes aanpak is bijzonder persoonlijk, bijna exhibitionistisch. Het boek is een litanie van de lichamelijke klachten waaraan hij leed als gevolg van de straling waaronder hij leed. Een lijdensweg, die uiteindelijk eindigt in de ziekte van Parkinson.

Vorig jaar verscheen een Nederlandstalige versie van het Skeptic’s Dictionary, een boek van de Amerikaanse filosoof Robert Todd Carroll, dat zelf afgeleid is van een nog steeds bestaande website (www.skepdic.com). Carrolls boek werd vertaald en bewerkt door SKEPP-lid Herman Boel. Die bewerking houdt vooral enkele toevoegingen in: zo wordt het geruchtmakend onderzoek door SKEPP van Rom Houben vermeld in het lemma Ondersteunde communicatie. Boels vertaling is over het algemeen behoorlijk, maar er zijn wel problemen met de terminologie. Zo wordt voor spiritualism zowel ‘spiritisme’ als ‘spiritualisme’ gebruikt, hoewel beide begrippen in het Nederlands (en andere talen) niet synoniem zijn. Precognition wordt bij Boel ‘voorkennis’, hoewel dat eigenlijk ‘precognitie’ of ‘voorschouw’ is. Verwarrend is dat het woord magick onvertaald wordt overgenomen voor een begrip dat wij gewoonlijk ‘magie’ noemen, terwijl magic (in de zin van goochelen) als ‘magie’ wordt vertaald.