Boekenreeks "De Skeptische Kijk"

Kruidengeneeskunde staat vaak bekend als ongevaarlijk en veilig, want 'natuurlijk'. Deze vorm van alternatieve geneeskunde is terug van nooit weggeweest en is populairder dan ooit. Workshops en opleidingen zijn in een mum van tijd volzet. Alternatieve webshops doen gouden zaken in de verkoop van etherische oliën, zalven, pillen, aftreksels, poeders, sappen... Influencers promoten de therapieën via de social media.

Maar werkt deze vorm van kruidengeneeskunde of fytotherapie wel? Waarom is ze zo populair (gemaakt)? Wat zegt de wetenschap hierover? Zijn er kruidentherapieën die ronduit gevaarlijk zijn? Hoe staan de overheid en de WHO hier tegenover?

Voor al wie interesse heeft in heil en onheil van alternatieve geneeswijzen spoort dit boek aan tot kritisch onderzoek.

Afslankproducten, vooral kruidentheeën, kunnen aanzienlijke risico's meebrengen. Laxeermiddelen in deze theeën kunnen uitdroging veroorzaken, wat bij langdurig gebruik kan leiden tot darmatrofie. Laurierkers mag niet verward worden met de gewone laurier. De bladeren van de laurierkers zijn rijk aan cyanide, wat zeer giftig is. Sint Janskruid kan de effectiviteit van antidepressiva en anticonceptiepillen verminderen. Ginkgo biloba kan de werking van bloedverdunners beïnvloeden en Ginseng kan de werking van medicatie voor diabetici verstoren..

Auteur: Claire Moens

Bestellen bij de uitgever

Volkeren over de hele wereld gebruikten duizenden jaren lang cannabis bij allerlei ziektebeelden. In de vorige eeuw geraakte het als geneesmiddel echter uitgerangeerd. Sinds enkele jaren is cannabisolie plots weer een hype en lijkt het een wondermiddel tegen allerlei kwaaltjes. Het zou zelfs helpen bij ernstige aandoeningen. Maar wat zit er in de olie die je kan kopen in cannabisshops of op het internet? Wat is het verschil tussen CBD en THC? Is er wetenschappelijk bewijs dat cannabis werkt tegen kanker, bij chronische pijn, fibromyalgie, MS, epilepsie of vele andere ziekten?

In Cannabis als medicijn neemt Professor Dr. Patrik Vankrunkelsven de lezer bij de hand doorheen een labyrint van duizenden wetenschappelijke publicaties om een helder inzicht te krijgen in alle aspecten van medicinale cannabis. Hoe zou het kunnen werken in ons lichaam? Hoe gebruik je het? Voor welke aandoeningen kan je enig effect verwachten?

Patrik Vankrunkelsven nam als senator in 2005 het initiatief om cannabis toe te laten als geneesmiddel. De geesten waren toen niet rijp. Ondertussen zijn de meeste landen in de wereld al zover. België hinkt achterop: een gebrek aan duidelijke regels leidt tot misbruik, verwarring en wanhopige patiënten. In dit boek is de arts en emeritus professor huisartsgeneeskunde streng voor veel onterechte claims van cannabis maar toont hij ook precies waar cannabis in specifieke situaties een hulp kan zijn.

Auteur: Patrik Vankrunkselven

Bestellen bij de uitgever

Tot het einde van de negentiende eeuw heerste het hoogtechnologische wereldrijk Tartaria over de aarde. De oude beschaving verdween uiteindelijk onder een modderstroom. Tenminste, volgens talloze gelovers van deze recente internetmythe, voor wie de vernietiging van Tartaria 150 tot 200 jaar geleden een complot is.

Het verhaal van Tartaria bereikte eind 2018 in het zog van de platte-aardetheorieën het beoogde publiek van gewillige verspreiders en gelovers van alternatieve geschiedenistheorieën. De ingrediënten, de soms verrassend oude inspiratiebronnen én de sociale media zorgen ervoor dat het verhaal van Tartaria snel een roetsjbaan van alternatieve feiten is die steeds wilder, onoverzichtelijker én onzinniger wordt.

Blijft de vraag hoe te reageren. Op het eerste gezicht zijn de verspreiders en gelovers even onschuldig en naïef als de tweedehandse verhaaltjes over nog maar eens een verloren wereldrijk. Op het tweede gezicht blijkt dat er via het pseudohistorische Tartaria, naast een algehele achterdocht tegenover elke vorm van expertise, andere, zeer corrosieve en destructieve ideeën verspreid worden.

Auteur: Frank Verhoft

Bestellen bij de uitgever

Ondanks de enorme vooruitgang van de moderne wetenschap kent het geloof in helende kristallen de laatste decennia een revival. Al sinds de oudheid werden bovennatuurlijke, beschermende en genezende krachten toegeschreven aan kristallen en mooie gekleurde glanzende edelstenen.
Eeuwenlang trachtte men ziektes te behandelen met de zogenaamde lithotherapie.Tegenwoordig zijn het vooral beroemdheden zoals Gwyneth Paltrow, Victoria Beckham en Adele die de trend ondersteunen en bekendmaken bij het grote publiek. Het geloof in helende kristallen heeft zijn stoffige imago van geitenwollensokken hippiecultuur duidelijk verloren. De boeken, cursussen, winkels en webshops zijn niet meer te tellen. Het is niets minder dan een miljoenenbusiness geworden.

Magische en helende stenen. Feiten en mythes behandelt het fenomeen van het geloof in helende kristallen en gaat dieper in op de beweegreden van de aanhangers en de vele verschillende toepassingen van helende en beschermende kristallen en edelstenen.

Auteur: Claire Moens

Bestellen bij de uitgever

De aanslagen van 11 september 2001 veranderden de wereld. Vrijwel onmiddellijk ontstonden er complottheorieën, die de officiële verklaring van de dramatische gebeurtenissen verwierpen. Twintig jaar later oefenen die theorieën nog steeds een grote aantrekkingskracht uit op zeer veel mensen. Konden de terroristen wel een vliegtuig besturen? Reageerde de luchtverkeersleiding niet verdacht traag? Misschien gebruikte de Amerikaanse overheid wel zelf explosieven om de Twin Towers gecontroleerd te laten instorten? En wat met WTC7?

Wat moeten we nu van dergelijke beweringen maken? Zit er enige grond in bepaalde complottheorieën? En waarom blijven ze zo vaak circuleren? In dit boekje gaat Brecht Decoene op zoek naar de oorsprong en de aantrekkingskracht van alternatieve verklaringen voor 9/11. Decoene verdiepte zich de afgelopen tien jaar grondig in de zogenaamde 9/11-truthersbeweging. Hij beschrijft de complotkringen die ontstonden na de aanslagen en de figuren die daarin centraal staan. Decoene houdt de populairste complotversies kritisch tegen het licht, beoordeelt ze op hun onderlinge consistentie en legt uit hoe men hun waarheidsgehalte rationeel kan inschatten.

Auteur: Brecht Decoene

Bestellen bij de uitgever

Bij het grote publiek is de Weense neuroloog Sigmund Freud (1856-1939) tot op heden bekend als een belangrijk wetenschapper, die baanbrekende ontdekkingen deed over de geest en over het menselijk gedrag. De psychoanalyse, de theorie waarvan hij de grondslag legde, beïnvloedde niet enkel de academische psychologie en psychiatrie, maar evenzeer de letterkunde, de filosofie, de filmkritiek en de algemene cultuur. Velen zijn vertrouwd met Freudiaanse begrippen zoals
het onderbewuste, verdringing, droomanalyse, Oedipuscomplex, het Über-ich, penisnijd enzovoort. Een ontelbaar aantal mensen was de voorbije honderd jaar in analyse, voor de behandeling van een mentale problematiek of gedragsstoornis.

Ondanks de enorme populariteit van Freuds gedachtegoed, rezen van meet af aan kritische vragen over de wetenschappelijkheid van zijn opvattingen. Zo kon de psychoanalyse niet zinvol getest worden en leiden de vaak zeer langdurige analyses niet tot verbetering . Onderzoek toonde aan dat Freud vaak een loopje met de waarheid nam en zich dogmatisch opstelde over de grondbeginselen van de psychoanalyse, ook al bleken die niet te kloppen.

Auteur: Jacques Van Rillaer

Bestellen bij de uitgever

De covid-crisis zette ons leven on hold. Ondanks het feit dat coronavaccins een terugkeer naar een normaal leven beloven, geeft een aanzienlijk deel van de bevolking aan zich niet te laten vaccineren. Nochtans voorkomen vaccinatiecampagnes volgens wetenschappers talloze infectieziektes. De dodelijkste aller tijden, de pokken, is er zelfs door uitgeroeid. Polio wacht hetzelfde lot.

Toch is er de laatste jaren steeds vaker verzet tegen vaccinatie. Vaccins zouden niet veilig zijn, en allerlei gifstoffen bevatten. Zelfs autisme zou deels door vaccins kunnen worden veroorzaakt. Ze zouden niet zo efficiënt zijn als wat de grote meerderheid van artsen beweert, en het zou prima mogelijk zijn om gezonde kinderen op te voeden zonder deze prikjes. Vaccintwijfels tot antivax-gevoelens vormen een symptoom van een groeiend wantrouwen tegenover wetenschappers en andere experts. Steeds meer burgers onderscheiden zich van de mainstream door de geneeskunde, de media, de wetenschap en de politiek in vraag te stellen of zelfs te verwerpen. Wat zijn hun bezwaren, en houden die steek?

Auteurs: Marleen Finoulst & Wietse Wiels

Bestellen bij de uitgever

Minder en minder mensen verdragen de nabijheid van een toestel dat elektromagnetische golven uitzendt. Talrijke omwonenden van gsm-zendmasten sommen een lange lijst van symptomen op aan al wie het horen wil, zoals duizeligheid, slapeloosheid tot reacties van de huid. Sommigen kunnen zelfs geen mobiele telefoon meer aanraken of gebruiken zonder een hevig branderig gevoel in de vingers te ervaren of vreselijke hoofdpijn. Anderen lijden onder de aanwezigheid van een zogenaamde slimme meter van het elektriciteitsnet. Stralingsgevoeligheid is een mysterieuze kwaal die zich wereldwijd verspreidt en de zwaarst getroffenen zelfs dwingt om zich af te zonderen in afgelegen gebieden. Merkwaardig genoeg vertonen de wetenschappelijke en medische wereld geen bijzondere ongerustheid over deze ‘epidemie’. Meer nog, hun beweringen botsen volledig met die van de slachtoffers. Hun symptomen zouden een psychosomatische reactie zijn op de slechte reputatie van elektromagnetische straling.
Moeten we voor de golven vluchten of de informatie over de golven ontvluchten? Tracht men iets ernstigers te verbergen? Dit boekje geeft een overzicht van het onderzoek over dit fenomeen en laat toe een duidelijkere mening te vormen en bij te dragen tot het debat.

Auteur: Jérôme Bellayer
Vertaald en becommentarieerd door Marleen Finoulst en Tim Trachet.

Bestellen bij de uitgever

Het idee van een bolvormige aarde werd sinds Aristoteles algemeen aanvaard door westerse en Arabische geleerden. In het midden van de negentiende eeuw blies een Britse sjacheraar het idee van de platte aarde nieuw leven in. Ruim 170 jaar later zien we een heropflakkering van het infame idee, met de sociale media als overijverige vroedvrouwen en een uit de kluiten gewassen samenzweringstheorie als kwade tweelingbroer.

Wat moet de kritische, wetenschappelijk geïnspireerde skepticus hiermee? De heropleving van het geloof in de platte aarde negeren levert alleen maar problemen op. Er zijn verschillende communicatiestrategieën om twijfelaars wetenschappelijk verantwoorde informatie over de vorm van de aarde aan te bieden zonder dat het tot een oorlog der werelden hoeft te komen.

Auteur: Frank Verhoft

Bestellen bij de uitgever

Het is algemeen bekend dat Adolf Hitler zelfmoord pleegde op 30 april 1945 in zijn ondergrondse bunker in het belegerde Berlijn. Over zijn overlijden en de omstandigheden waarin dat gebeurde heerste aanvankelijk onduidelijkheid. Het zou bovendien lang een mysterie blijven wat er precies met zijn lichaam was gebeurd, omdat de Sovjet-Unie, wier strijdkrachten Berlijn hadden veroverd, daarover het stilzwijgen bewaarde.

Dat alles gaf al snel aanleiding tot geruchten dat Hitler de Tweede Wereldoorlog overleefd had en een verborgen leven leidde. Geruchten die pas langzaam verdwenen, maar die de laatste jaren een nieuwe opstoot kenden, vooral na een omstreden onderzoek van een aan Hitler toegeschreven stuk schedel. Sindsdien zijn de overlevingstheorieën over Hitler een eigen leven gaan leiden, in talrijke boeken, een hele televisiereeks en ontelbare sites op internet.

Dit boek wil klaarheid in de zaak brengen. Het is niet de bedoeling alle ontsnappingstheorieën en beweringen rond Hitlers overleving te bespreken of zelfs maar op te sommen, wel een idee te geven wat kritisch ingestelde mensen daarover mogen denken.

Auteur: Tim Trachet

Bestellen bij de uitgever

Homeopathie is een van de populairste alternatieve geneeswijzen ooit. Door gebrek aan kennis over de basisprincipes ervan vereenzelvigen veel mensen haar met een sympathieke vorm van natuurgeneeskunde. De werkelijkheid is echter anders. Dit goed gedocumenteerd en verhelderend boek verschaft de lezer een beter inzicht in de herkomst, de theorieën en ideeën van de grondlegger van de homeopathie, de 18e-eeuwse Duitse arts Samuel Hahnemann. Deze einzelgänger keerde zich af van de toen gangbare geneeskundige praktijken zoals aderlatingen en darmspoelingen die menig mens het leven kostte. Toch is de kans groot dat Hahnemann, die de belangrijke doorbraken in de geneeskunde helaas niet meer mocht meemaken, vandaag niet langer achter zijn eigen theorie zou staan. Ik wens iedere lezer van dit boek een aha-erlebnis toe.

Auteur: Filip Van Beurden

Bestellen bij de uitgever

Meer dan 150 jaar na de publicatie van 'On the origin of species' van Charles Darwin blijft het creationisme ontzettend populair. In de Verenigde Staten gelooft bijna de helft van de bevolking dat God de aarde en het leven erop minder dan tienduizend jaar geleden heeft geschapen. Het creationisme is echter geen louter Amerikaans fenomeen: over gans de wereld, van Canada tot Australië, van Zuid-Korea tot Brazilië, steekt het de kop op. Ook in sommige delen van Europa worden creationisten steeds actiever. Niet alleen het wetenschappelijk onderwijs staat daarbij op het spel. Creationisten dromen van een theocratie waarin geen plaats is voor democratische beginselen en rechten.

Dit boek schetst de evolutie van het creationisme, van de eerste religieuze reacties op Darwins evolutietheorie over het zogenaamd wetenschappelijk creationisme tot intelligent design. Vervolgens biedt het een overzicht van de meest opvallende creationistische activiteiten in Europa en verklaart het waarom creationistische overtuigingen populair blijven, ook al spreekt de wetenschap hen overtuigend tegen.

Auteur: Stefaan Blancke

Bestellen bij de uitgever

Zowat iedereen in de westerse cultuur kent de ster van Bethlehem, maar wat kan die ster precies geweest zijn? Welke waarneming zou de 'wijzen uit het Oosten' aangespoord kunnen hebben om op reis te vertrekken en een kind te aanbidden als de koning der Joden?

Verschillende elementen doen vermoeden dat de wijzen astronomen of astrologen waren. Er bestaan immers diverse astronomische hypotheses die het fenomeen van de ster verduidelijken. Enkele daarvan werden geformuleerd door ernstige astronomen en gepubliceerd in gereputeerde wetenschappelijke tijdschriften. Maar welke van die interessante, complexe hypotheses is betrouwbaarder en overtuigender dan de andere? En hebben bepaalde onderzoekers in de ster van Bethlehem een onbetwistbaar middel gevonden waarmee ze de geboortedatum van Jezus kunnen achterhalen?

Men kan zich ook afvragen wat de waarde is van deze astronomische verklaringen. Vooral als men zich realiseert dat de ster van Bethlehem bijna enkel voorkomt in een korte passage van een evangelie, een tekst die men moet bestuderen met een kritische blik. In vele publicaties over de ster van Bethlehem lijkt deze kritische blik te ontbreken. Dit boek probeert die leegte op te vullen.

Auteur: Tim Trachet

Bestellen bij de uitgever

Complottheorieën zijn alomtegenwoordig, maar de meeste mensen nemen ze niet echt ernstig. Wil dat zeggen dat wie een complottheorie aanhangt automatisch een mafketel is? En waarom zouden we tijd en energie steken in het bestuderen van complottheorieën? Worden onze democratie en pers echt bedreigd door schimmige organisaties of zijn het eerder de complottheorieën zelf die ondermijnend werken? Kunnen we ware van gefantaseerde complotten onderscheiden?

Het is waar dat politici, wetenschappers en journalisten soms onbetrouwbaar blijken. Maar dat hoeft nog niet te betekenen dat de complottheorieën over pakweg de maanlanding, de moord op Kennedy, de aanslagen van 9/11 en die op Charlie Hebdo daarmee bevestigd zijn. Hoe kunnen we verklaren dat dergelijke dubieuze verhalen onvermijdelijk ontstaan, telkens als zich een wereldschokkende gebeurtenis voordoet? Hoe gaan we hiermee om en hoe kunnen we feit van fictie onderscheiden? 'Achterdocht tussen feit en fictie' vertelt u alles over deze en andere intrigerende kwesties.

Auteur: Brecht Decoene

Bestellen bij de uitgever