Zoeken

Elke wetenschap laat achter zich een kerkhof na. Een kerkhof van theorieën, hypothesen, argumenten en feiten die verworpen, afgewezen en te licht bevonden zijn, en waar niemand nog aandacht aan besteedt, tenzij gespecialiseerde historici. Bij pseudo-wetenschappen lijkt dat anders te zijn. Daar is een bewering nooit slecht genoeg om in de prullenmand te worden gegooid.

Wie met een gewaagde theorie of uitvinding komt opdagen en daarvoor niet meteen - of helemaal geen - erkenning krijgt in wetenschappelijke kringen, zoekt soms een toevlucht in zelfbeklag. Is hij niet, zoals andere grote geesten, het slachtoffer van de bekrompenheid van het wetenschappelijk establishment? Zijn er niet zoveel grote ontdekkingen gedaan door lieden die door het establishment verketterd werden ?

Wie zich ooit over logica of wetenschapsfilosofie heeft gebogen, is wel eens op het begrip inductie gestoten: de redenering waarbij men uit de eigenschap van een beperkt aantal gevallen de regel afleidt dat deze eigenschap voor alle gevallen geldt. Zo kunnen we vaststellen dat elke vogel die we zien, veren heeft, waaruit de regel volgt dat alle vogels veren hebben. Een algemene eigenschap van vogels dus, ook al is het onmogelijk om na te gaan dat die werkelijk voor ALLE vogels, of zelfs voor alle vogelsoorten geldt. We kunnen in elk geval beweren dat er nog nooit een vogel is gevonden (behalve als die moedwillig gepluimd is) zonder veren.

Sprookjes zijn gewoonlijk geen voorbeelden van skeptische literatuur, maar weinig fictie is zo'n gefundenes Fressen voor de skepticus als De Nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen. Eigenlijk is het verhaal gewoon te skeptisch om een echt sprookje te zijn.

Volgens de statuten van SKEPP houdt onze vereniging zich bezig met kritisch onderzoek van “beweringen die volgens de huidige wetenschap extreem onwaarschijnlijk of onmogelijk zijn”. De formulering alleen al zal menig adept van het alternatieve denken doen steigeren. De huidige stand van de wetenschappelijke kennis kan in korte tijd verouderd zijn. Steeds opnieuw wordt onze kennis op zijn kop gezet door nieuwe, fascinerende ontdekkingen. Hoe kan men dan zeggen dat iets onmogelijk is?

Wie aanhangers van een of andere pseudo-wetenschap vraagt waarom hun opvattingen niet algemeen aanvaard worden door de wetenschap, krijgt nogal vaak te horen dat die opvattingen botsen op een veto van een of andere hogere macht, van de overheid, van de officiële wetenschap, van de lieden die het voor het zeggen hebben, kortom: van het establishment. In ruimere kringen zou er voor die opvattingen misschien wel meer gehoor zijn als de schrik voor het establishment er niet was.

Mediabericht uit het Nederlands dagblad Trouw (oktober 2002).

De Immunisatiestrategieën van een Pseudowetenschap

Dit is een uittreksel uit de thesis van Maarten Boudry.