Reïncarnatie: Heb ik u niet al eens gezien ?

Ook in de westerse cultuur vindt men het idee van de zwervende ziel terug, weliswaar met minder impact dan in het oosten. Bij het begin van de 19de eeuw werd het een centrale thema in tractaten van spiritisten en later ook in die van de theosofen. Hier dient reïncarnatie echter niet als straf voor karmische schuld, maar wordt ze voorgesteld als een soort van ‘spiritueel darwinisme’, als ‘evolutionaire weg naar zelfvervolmaking’, niet alleen voor individuen, maar voor de hele mensheid. De antroposofie van Rudolf Steiner steunt op een fundamentele manier op dit reïncarnatie-idee. Sinds de vijftiger jaren duikt het idee van de wedergeboorte ook op in allerlei ‘therapeutische’ praktijken. In het Duitse taalgebied is het idee vooral verbonden met de Munchense psycho-astrologische reïncarnatietherapeut Thorwald Dethlefsen, die voortbouwt op Amerikaans werk uit de jaren zeventig. Freud voorbij

Ze beschouwen zich als een verdere ontwikkeling van de psychoanalyse (die de oorzaak van psychische storingen gaat zoeken in onopgeloste conflicten uit de kindertijd). De reïncarnatietherapieën gaan in hun zoektocht naar de oorsprong van de ellende nog verder terug. Nog voor de bevruchting, in vroegere bestaansvormen, ligt de oorzaak van storingen. Traumatische en extreme ervaringen zoals ziekte, foltering of dood worden naar de volgende reïncarnatie overgedragen. Vele psychische en psychosomatische aandoeningen zijn er de neerslag van. Angst, schuldgevoelens, chronische pijn, allergie, epilepsie en vele anderen aandoeningen zouden er aan te wijten zijn.De symptomen verdwijnen als de werkelijke oorzaak kan worden herkend en nog eenmaal bewust doorleefd worden.

Het terugvoeren naar de bron van de problemen gebeurt doorgaans met hypnose. Dikwijls wordt de patiënt aangezet tot hyperventilatie en in een trance gebracht. Alles wordt dan mogelijk. Belevenissen in de tijd van Grieken of Romeinen, landingen op Mars of Alfa Centauri, maar ook belevenissen in planten- en dierenrijk, of berichten uit hemel, hel of schimmenrijk, aan alles kan betekenis gehecht worden.

In geen enkel geval kon tot nog toe worden bewezen dat de herinneringen aan vroeger leven op ware feiten berusten. Meestal zijn de verhalen historisch gewoon onmogelijk. Ook de bewering dat mensen die teruggevoerd worden plots vreemde talen beginnen te spreken, heeft geen stand gehouden bij nader onderzoek door taalkundigen. Het Egyptisch of het Bulgaars bleken klanknabootsingen te zijn die slechts oppervlakkig op een vreemde taal leken en volslagen betekenisloos. Fantasie vs werkelijkheid

De verklaring voor vermeende herinneringen aan vorige levens berust in eerste instantie op de trancetoestand die het waarnemingsvermogen verengt terwijl de kraan van de fantasie wagenwijd wordt opengezet. Het contact met de therapeut of begeleider blijft ondertussen wel bestaan. Diens vragen of opmerkingen werken suggestief, zowel bewust als onbewust. Ze brengen materiaal aan dat grif in de fanatsiewereld wordt ingebouwd. Mensen in trance fabuleren erg ‘logisch’ en gedetailleerd. Bovendien gaan de verhalen dikwijls gepaard met hevige emotionele uitbarstingen, waardoor zijzelf én de omstaanders nog gemakkelijker in de echtheid van het gebeuren gaan geloven. Klank- of video-opnamen van dit soort sessies zijn vaak van een aangrijpende authenticiteit. Meestal zijn reïncarnatietherapeuten gezien hun geringe opleidingsniveau niet echt in staat het gevaar van hun behandeling in te schatten. Dit soort therapieën kan bij gevoelige personen leiden tot acute verwarring en identiteitsconflicten, psychotische ontsporingen en zelfs suïcide. Reïncarnatie als therapie is - nog los van haar waarheidsgehalte - ten zeerste af te raden voor het behandelen van psychische problemen.

Literatuur

• Spanos, Skeptical Enquirer winter 87/88: Past-life hypnotic suggestion, a critical review.
• Past-life regression: the grand illusion, in: ‘Not necessarily the new Age.
• Critical essays’, Robert Basil (ed.), Prometheus Books, Buffalo (1988)
• Harris M., ‘Investigating the unexplained’, Buffalo (1986)
• Vroon P., ‘Allemaal Psychisch’, Ambo, Baarn (1988)