Ziekenfondsen kunnen 200 miljoen besparen

Gesprekken over homeopathie monden al gauw uit in felle discussies tussen voor- en tegenstanders. Het intrigerende daarbij is hoe weinig mensen iets afweten van de basisprincipes van homeopathie. De meerderheid ziet het als één of andere sympathieke alternatieve therapie met onschadelijke producten uit de natuur. Dat is een misvatting. Homeopathie ontstond in de 18^de eeuw, in het brein van de Duitse arts Samuel Hahnemann. In die tijd geloofde men nog dat ziekten ontstaan door onevenwicht in de vier lichaamssappen: bloed, gele gal, zwarte gal en slijm. Een aderlating was dan bijvoorbeeld een manier om bloed af te tappen om het evenwicht te herstellen, wat helaas menig mens het leven kostte. Hahnemann keerde zich af van dit soort praktijken en hij experimenteerde met planten en andere producten bij zichzelf en bij gezonde en zieke personen in zijn omgeving. 

Het bekendste experiment is Hahnemanns proef met kinabast, een middel dat kinine bevat en toen tegen malaria gebruikt werd. Door het regelmatig in te nemen, ontwikkelde hij symptomen die hem aan malaria deden denken, een ziekte die hij als jongeling had doorgemaakt. Dit experiment leidde hem tot de foute conclusie dat een stof die bij een gezonde persoon bepaalde ziekteverschijnselen oproept, deze bij een ziek persoon kan genezen. Het ‘gelijksoortigheidsprincipe’ of de similia-regel van de homeopathie was geboren. Zo wordt ook vandaag iemand met slaapproblemen homeopathisch geholpen met een cafeïne-preparaat of iemand met prikkende ogen door hooikoorts met ui. De praktijken van Hahnemann waren niet zonder risico: stoffen als kwikzilver en arseen zorgden voor gevaarlijke, zelfs dodelijke neveneffecten, omdat ze zo giftig zijn. Daarom ging de Duitse arts over tot extreme verdunningen, zodat de schadelijkheid verdween, maar helaas ook de werkzame stof. Homeopathische verdunningen worden aangeduid als decimale of tienvoudige (D) en centisemale of honderdvoudige (C) verdunningen. Een verdunning van C6 komt bijvoorbeeld overeen met één druppel opgelost in 20 Olympische zwembaden.

Aanhangers van homeopathie trekken graag van leer tegen ‘big farma’, de geneesmiddelenindustrie. Wat ze meestal niet weten is dat er ook een homeopathische industrie bestaat waar even hoge winstmarges worden gemaakt. Volgens het jaarrapport van Echamp, de Europese Coalitie voor Homeopathische en Antroposofische Geneesmiddelen, draait deze industrie een omzet van bijna anderhalf miljard euro per jaar. De niet-bewezen werking van homeopathie lijkt alvast geen probleem voor deze producenten. De meeste van deze firma’s maken overigens ook kruiden- en plantengeneesmiddelen aan, die nochtans op een totaal andere filosofie gebaseerd zijn.

Tegenwind

In oktober 2017 pleitte de overkoepelende Europese adviesraad van wetenschapsacademies EASAC voor het stopzetten van financiering voor homeopathische middelen in de EU-lidstaten zolang werking en veiligheid niet zijn aangetoond. Volgens de raad is er in sommige gevallen mogelijk sprake van een placebo-effect, maar is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat homeopathische middelen werken voor welke ziekte dan ook.

In België worden homeopathische middelen niet terugbetaald door de overheid. De ziekenfondsen betalen met eigen middelen wel bepaalde alternatieve behandelingen terug. Jaarlijks kunnen hun leden tussen 50 en 75 Euro terugbetaald krijgen voor acupunctuur, osteopathie, chiropraxie en homeopathie. Dit kan per lid dus al snel oplopen tot 200 Euro per jaar. Als we ervan uitgaan dat 10% van de Belgen alternatieve geneeswijzen gebruiken, dan komt dit al gauw neer op 200 miljoen Euro. Een bedrag dat de ziekenfondsen niet krijgen van de overheid maar ophoesten uit hun eigen werkingsmiddelen via de aanvullende verzekering. Ze doen dit om hun klanten te binden en niet om hun gezondheid te stimuleren.

Maar er is licht aan het einde van de tunnel. In 2018 besliste de Christelijke Mutualiteit (CM) om na vijftien jaar te stoppen met de terugbetaling van homeopathische geneesmiddelen via haar aanvullende verzekering. Het geld dat op die manier bespaard wordt, kan bijvoorbeeld beter besteed worden aan een betere omkadering van de zorg voor chronisch zieken of kankerpatiënten.

Wil u meer weten over homeopathie? SKEPP-lid Filip Van Beurden bracht in 2018 een boekje ‘200 jaar homeopathie; een onverdund kritische bespreking’. U kan het bestellen bij de uitgever.

Dr. Marleen Finoulst, hoofdredacteur Bodytalk en Gezondheid-en-Wetenschap

Prof. Dirk Devroey, voorzitter Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Chronische Zorg (VUB)

Filip Van Beurden, auteur van ‘200 jaar homeopathie; een onverdunde bespreking’. ASP 2018