De vijfsecondenregel is een mythe

Iedereen kent de vijfsecondenregel, maar niemand weet wie deze ooit bedacht heeft. Veel mensen passen de regel automatisch toe, dat blijkt uit enquêtes. Een bevraging van een Amerikaanse studente uit 2003 bevestigde dat 70% van de vrouwen en 56% van mannen de vijfsecondenregel zonder nadenken toepast wanneer voedsel op de grond valt, althans voor koekjes en snoepgoed. Wanneer groenten op de grond vallen, waren deze respondenten iets voorzichtiger, zo stelde ze vast.

De vijfsecondenregel werd al meermaals wetenschappelijk onderzocht, vaak als opdracht voor jonge onderzoekers of in het kader van populaire televisieprogramma’s, zoals MythBusters. In één zo’n onderzoek namen Amerikaanse studenten in een universiteitslab voor microbiologie in Illinois de regel onder de loep. Eerst onderzochten ze welke microben zich op de vloer bevonden. Dat bleek erg goed mee te vallen: zo goed als geen. Ze herhaalden de test op verschillende soorten tegels.

Vervolgens lieten ze koekjes en gummibeertjes op de vloer vallen en onderzochten de aanwezigheid van bacteriën voor en na het vallen. De vloertegels werden in één proef gesteriliseerd en in een volgende brachten de studenten er E. colibacteriën – die zich ook in onze darmen en stoelgang bevinden en die goed gekend zijn – op aan. Op die tegels lieten ze 25 gram koekjes of beertjes vallen die vervolgens met verschillende tussenpozen werden opgeraapt: meteen, na een paar seconden, vijf seconden, tien seconden, enzovoort. 

In alle gevallen zaten er colibacteriën op het snoepgoed: steeds evenveel als wanneer ze meteen werden opgeraapt. De studenten besloten dat de vijfseconderegel een mythe is. Ze zijn niet de enigen. Ook andere wetenschapper bogen zich over het fenomeen en kwamen tot de vaststelling dat de vijfsecondenregel geen steek houdt.

Mag je voedsel dat op de grond gevallen is dan nog wel opeten? Het hangt van het voedsel en van de vloer af. Bacteriën die zich op de ondergrond bevinden, komen altijd op het gevallen voedsel terecht, ook wanneer je de eetwaren binnen de seconde zou oprapen. Komt daarbij dat de vloer in een onderzoekslab voor microbiologie waarschijnlijk properder dan de gemiddelde keukenvloer. 

Op droge vloeren zitten doorgaans minder ziekmakende bacteriën, zoals E. coli, salmonella of listeria, dan op vochtige vloeren, omdat deze bacteriën vaker enkel overleven in een vochtig milieu. Valt iets op een propere, droge vloer, dan loop je na afspoelen zo goed als geen risico om ziek te worden. Verder speelt de aard van het voedsel een rol. Kan je het grondig afspoelen of niet, en, kan je het nog oprapen? Een bolletje ijs op je keukenvloer is altijd een verloren zaak.

Marleen Finoulst is gewezen huisarts, journalist en ondervoorzitter van SKEPP. Ze is hoofdredacteur bij Gezondheid en Wetenschap en geeft lezingen over kritisch omgaan met gezondheidsinformatie.