Beste minister Crevits, stop de VDAB nu!

De Vlaamse overheid sponsort indirect waardeloze opleidingen. Dat is een probleem dat wij en anderen al langer aankaarten (https://www.demorgen.be/nieuws/de-levensschool-is-geen-alleenstaand-geval-en-de-minister-weet-dat~bf4ddcaf/ en https://www.demorgen.be/nieuws/ik-ging-ooit-weg-bij-een-bedrijf-omdat-ik-het-bedrog-niet-meer-kon-aanzien~be9d0089/ ). Maar in deze nooit geziene gezondheidscrisis is het onaanvaardbaar dat er nú geld zou gaan naar opleidingen die pseudo-gezondheidswerkers opleveren. Wanneer er concrete gezondheidsclaims gemaakt worden en bovendien publieke middelen ingezet worden, kunnen we niet langer zwijgen. Het is hoog tijd dat de Vlaamse overheid eindelijk ophoudt ons belastinggeld te laten verkwanselen aan pseudowetenschappelijke onzin en gevaarlijke gezondheidsclaims.

Wat is de aanleiding van onze verontwaardiging?  Een opleiding tot ‘Naturopaat’ (met hoofdletter, jawel) die deels kan betaald worden met de KMO-cheque (VLAIO) of opleidingscheques (VDAB) – telkens met geld van de Vlaamse belastingbetaler dus. Op de website van het inrichtende “Schoonheidsschool - Centrum Voor Avondonderwijs” stelt men: “Naturopathie is een onderbouwde, alternatieve therapie. Het is een vorm van complementaire zorgverlening die reguliere medische behandelingen aanvult. Een Naturopaat beantwoordt een hulpvraag van de klant, maar is geen arts, psycholoog of diëtist.” Daar valt één en ander op af te dingen. Deze groep alterneuten (de samentrekking van alternatief en therapeut) geeft zichzelf vaak de titel ‘Naturopathic Doctor’ en heeft het over ‘naturopathische geneeskunde’. Geneeskunde, dus. Hoewel de teksten op de website uitblinken in vaagheid, duiken de termen ‘diagnose’, ‘behandelen’ en ‘genezen’ meermaals op. Op het onwettig uitoefenen van geneeskunde staan terecht strenge straffen. Men kan zich luidop afvragen of de Provinciale Geneeskunde Commissies (PGC) hier geen onwettige uitoefening van de geneeskunde in zouden kunnen zien – of zouden alle cursisten een vooropleiding als arts hebben genoten?

Wij zijn het niet eens met de bewering van naturopaten dat hun diagnoses en therapieën worden ondersteund door wetenschappelijk onderzoek (bron: the Association of Accredited Naturopathic Medical Colleges). Deze zogenaamd ‘natuurlijke’ geneeswijze bedient zich volgens deze bron van meer dan bedenkelijke praktijken zoals ozontherapie, het toedienen van hoge dosissen vitamines, homeopathie (geschud water zonder enige werkzame molecule), mogelijk gevaarlijke manipulatietechnieken, healing touch en – klap op de vuurpijl -  “alternatieve” (lees: onwerkzame) manieren om kanker te behandelen. In de bewuste Vlaamse opleiding wordt de argeloze cursist ondergedompeld in de aromatherapie, bachbloesemtherapie, fytotherapie, hydrotherapie, Shiatsu, Ayurveda, detoxbehandeling, craniosacrale therapie, chakra- en aurahealing en osteopathie. Al deze moeilijke woorden hebben één gemene deler: hun werking is niet wetenschappelijk bewezen of zelfs formeel ontkracht. Ernstige complicaties zijn mogelijk, en het komt niet zelden voor dat patiënten daardoor een noodzakelijke behandeling mislopen.

Larie blijft natuurlijk larie, hoe lang een opleiding ook duurt. Maar de  opleiding die de Belgische vzw aanbiedt is aantrekkelijk geprijsd. Voor slechts 2.950 euro wordt u Naturopaat - een schijntje van wat de kostprijs tot de opleiding van échte arts, psycholoog of diëtist bedraagt. Die prijs kan je volgens deze website drukken op twee manieren: werknemers die in loopbaanbegeleiding zijn kunnen deels betalen via opleidingscheques van de VDAB. Zelfstandigen kunnen volgens de website “30% korting” op de prijs krijgen door beroep te doen op de KMO-portefeuille van VLAIO.
Bovendien leverde enig speurwerk op dat het Centrum voor Afstandsonderwijs een identieke website van uitzicht en aanbod voert, maar beiden maken deel uit van de ‘Ondernemersschool BV’ uit Breda. De Vlaamse vzw werd al in 2007 opgericht, maar vermeldt uitdrukkelijk dat ze nu onderdeel zijn van de Ondernemersschool BV, die volgens gegevens van de Nederlandse Kamer van Koophandel in 2014 werd opgericht. Het zou dus zo maar eens kunnen dat de Nederlanders de weg naar Vlaams belastingsgeld hebben gevonden. Waarom de Nederlandse vestiging een BV is en dus een winstoogmerk heeft, en de Belgische vestiging een vzw is, mag ook eens uitgezocht worden door de bevoegde instanties. Uit de balansen neergelegd bij de Nationale Bank, blijkt alvast dat de Belgische Vereniging Zonder Winstbejag stevige winsten maakt, o ironie.

Zeer recent waren we voorzichtig enthousiast over de rol van VLAIO: er leek eindelijk wat beweging te komen in het controleren van het aanbod. Op de lijst van niet langer gesubsidieerde opleidingen (https://www.vlaio.be/nl/nieuws/16-opleidingen-uitgesloten-van-de-kmo-portefeuille) staat bijvoorbeeld voetreflexologie: het knotsgekke idee dat bepaalde plekjes op je voeten direct in contact staan met je organen en dat het manipuleren van deze plekjes zou leiden tot verbetering van allerlei ziektes. Een idee dat wetenschappelijk onderzocht werd, maar (niet onverwacht) geen positieve resultaten opleverde - er zijn géén speciale verbindingen tussen uw voetzool en uw lever, en voor een deugddoende voetmassage moet u geen dure opleiding vol onwaarheden gaan volgen.

We hopen dat VLAIO verder de ingeslagen weg volgt en ook hier snel ingrijpt. Over de rol van de VDAB zijn we pessimistischer. Uit persoonlijke  correspondentie naar aanleiding van eerder protest, blijkt dat VDAB zich verstopt achter de minister  die een ‘open markt’ zou voorstaan. Met andere woorden primeert bedenkelijke tewerkstelling op de volksgezondheid?  De VDAB blijft zich al jaren hardnekkig hullen in een ergerlijk “recht praten wat krom is”, maar we hopen dat een minister de politieke durf heeft om een einde te maken aan het subsidiëren van dergelijke onzin.

Nogmaals: we verkeren in een ongeziene gezondheidscrisis waarin aan de lopende band fake news, complottheoriëen, en andere onzin opduiken. Er loert ook een waarschijnlijk even ernstige  economische crisis om de hoek. Die dreigt ons op te zadelen met veel minder geld voor alles, ook voor zaken die broodnodig én degelijk zijn. Indien nog maar een fractie van de vele tienduizenden werknemers die op straat dreigen te belanden, zulk een SCAM-opleiding (So-Called Alternative Medicine) volgt, zijn we niet alleen ons schaars belastinggeld kwijt, maar een massa pseudogezondheidswerkers rijker, en die dreigen het leven van anderen in gevaar te brengen. Hoog tijd dus voor de minister om in te grijpen. Niets doen is schuldig verzuim.

Dirk Devroey, Kris Martens, Patrick Vermeren en Wietse Wiels, allen bestuursleden van SKEPP vzw

Dirk Devroey is professor huisartsgeneeskunde
Kris Martens doctoreerde in de psychologie
Patrick Vermeren is HR-professional en wetenschapsauteur
Wietse Wiels is arts en onderzoeker

Oorspronkelijk verschenen in De Morgen.