Ggo-voedsel: “Je moet dat toch eens verder onderzoeken”

Aan de basis van deze uitspraak liggen vaak misverstanden over hoe aan wetenschap gedaan wordt. Voor een wetenschapper betekent “onderzoek doen” namelijk ofwel daadwerkelijk onderzoek doen, ofwel wetenschappelijke tijdschriften doornemen op zoek naar artikels die aansluiten bij het onderwerp van het eigen onderzoek. Voor de leek betekent “onderzoek doen” vaak het internet afschuimen op zoek naar artikels in kranten, populaire magazines en op allerhande websites. Uiteraard leidt dit tot verschillende resultaten.

Maar laten we even stilstaan bij hoe men wetenschap bedrijft. Stel: je maakt een nieuwe chemische verbinding met interessante eigenschappen. Je moet dus op een of andere manier kunnen aantonen dat het drupje in de testtube echt wel de substantie is die je denkt dat het is. Aangezien je moleculen niet kan zien, kom je met een microscoop niet ver. Maar gewoonlijk toont een combinatie van verschillende vormen van spectroscopie de structuur aan.

Vervolgens bespreek je de resultaten met collega’s en vergewis je ervan dat zij overtuigd geraken van wat jij denkt gevonden te hebben. Als meerdere vakgenoten akkoord gaan met je bevindingen, dan kan je misschien een lezing houden op een conferentie. Wanneer de deelnemers daar je resultaten aanvaarden, dan kan je overwegen om een artikel te schrijven over je werk en onderzoeksresultaten en dan kan je dat indienen bij een wetenschappelijk tijdschrift.

Maar nog is het niet gedaan. Wanneer je je artikel indient, dan zendt de uitgever van het tijdschrift dat door naar twee of drie anonieme vakgenoten, die het kritisch nalezen en beoordelen. Deze beoordeelaars (veelal collega’s uit hetzelfde vakgebied, peers) suggereren vaak aanpassingen en verbeteringen, of geven zelfs aan dat je nog meer onderzoek moet doen om je voorlopige resultaten beter te staven en aan te tonen. Dit proces wordt peerreview genoemd (Eng. peer review). Wanneer je artikel beantwoordt aan hun vereisten, kunnen de reviewers zich waarschijnlijk vinden in je resultaten en geven zij de hoofduitgever van het tijdschrift een positief advies. Dan, en alleen dan, wordt de paper gepubliceerd.

Kortom, elk artikel in een wetenschappelijk tijdschrift wordt vóór de publicatie onderworpen aan een strenge beoordeling door andere experts. Daarna is het mogelijk dat andere wetenschappers jouw werk willen redupliceren als onderdeel van het eigen onderzoek. Als zij er niet in slagen om gelijkaardige resultaten te bekomen, dan vormt dat een ernstige betwisting van de geldigheid van de resultaten. Anderzijds kunnen papers van andere onderzoekers het originele werk versterken.

De Amerikaanse overheidsorganisatie National Institutes of Health (NIH) houdt een databank bij met papers en artikels over biologie, geneeskunde en medische scheikunde, die het proces van de peerreview doorlopen hebben, namelijk PubMed. Daar kan men papers opzoeken per onderwerp of auteur, abstracts lezen van de artikels en artikels over aanverwante onderwerpen opzoeken.

PubMed is misschien wel dé plaats om wetenschappelijke papers in deze vakgebieden te zoeken. Als het artikel gepeerreviewd werd, dan staat waarschijnlijk het op PubMed. Als het niet in de databank te vinden is, dan is het werk waarschijnlijk ofwel preliminair, ofwel gewoonweg fout. Tal van bizarre wetenschappelijke claims die de populaire pers halen, werden niet onderworpen aan het proces van de peerreview en zijn eigenlijk dan ook van geen tel.

In het geval van ggo-voedsel zijn er honderden gepeerreviewde papers omtrent de veiligheid en geen over de gevaren. Een degelijke verzameling van zulke papers kan je terugvinden in het overzichtsartikel “A Decade of Funded GMO Research”. Een overzicht van de literatuur vind je in het artikel “Assessment of the health impact of GM plant diets in long-term and multigenerational animal feeding trials: A literature review”.

Wanneer je dus een verrassende, nieuwe claim hoort, controleer je best of dat werk gepubliceerd werd in een legitiem wetenschappelijk tijdschrift dat zich strikt houdt aan het proces van de peerreview. Is dat niet het geval, laat de bewering dan even voor wat zij is en controleer het een maand of zo later. Als de claim niet verschijnt in de lijst met resultaten op PubMed, dan is hij nooit bewezen. Dit geldt zeker voor de uitzinnige uitspraken dat ggo-voedsel astma, ADHD, obesitas, onvruchtbaarheid, of dramatische veranderingen in de organen veroorzaakt. Er is geen gepeerreviewde wetenschap achter deze beweringen, laat staan plausibele biologische mechanismen om zulke aandoeningen uit te leggen.

De oorspronkelijke Engelstalige versie van dit artikel verscheen eerder op examiner.com.