Mundo Mágico

Als mentalist en skepticus begrijpt hij maar al te goed het belang van kritisch denken. Tayson geeft regelmatig kritische lezingen over cold reading, (zelf)bedrog en illusies. Door middel van de kunst van het mentalisme wijst hij ons op de feilbaarheid van het menselijk waarnemingsvermogen. Een boodschap die voor ons allen regelmatig mag herhaald worden. We trokken Tayson en zijn team voor de microfoon.

Goochelaars, mentalisme en skepticisme, dat is zó jaren 1990”, hoorde ik laatst. Ben jij in het diepst van je gedachten een boomer met een hang naar James Randi’s gloriejaren in de skeptische beweging?
“Ik ben me enigszins bewust van de historische verbanden. De skeptische exploten van James Randi, en lang voor hem, van goochelaars en medium busters als Joseph Dunninger en Harry Houdini zijn genoegzaam bekend onder skeptici. Tel daar een verkoper van goochelaarstrucs als David Abbott bij en een greintje historisch besef, en je kan stellen dat de combinatie goochelkunst-skepticisme zó jaren 1890 is. Ouder zelfs. En ja, beide periodes vind ik zéér boeiend.”

“Met Mundo Mágico zoeken we andere doorsnedes op tussen goochelkunst, mentalisme en kritisch denken. Door contacten met vakgenoten ben ik er mij van bewust dat niet al mijn collega’s de grens tussen skills en vaardigheden enerzijds en dubieuze theorieën anderzijds op dezelfde manier ervaren. Vroeger beriepen mentalisten zich als eens op spiritistische krachten, op gidsen en geesten van de Andere Zijde. In moderne tijden schermt men vaak met verschillende
pseudowetenschappelijke theorieën zoals NLP (neurolinguïstisch programmeren), pseudo-hypnose en het lezen van lichaamstaal.”

“Ik merk op dat ook bij kritische denkers de skeptische slinger soms doorslaat. Mijn lezing van 2019 ging over cold reading. Daarbij probeerde ik enkele misverstanden die in de skeptische gemeenschap lijken te bestaan, te identificeren en te duiden.”

Voor de vorige editie gaven Kobe Van Herwegen en Paul Voodini een lezing. Niet meteen de meest uitgesproken skeptici. Een bewuste keuze?
“Zeer zeker. Mundo Mágico is niet de plaats om scherp te slijpen. Trouwens, mochten we enkel hardcore skeptici uitnodigen, dan denken we dat zowel het podium als de tent vrij leeg zouden blijven. Voor Mundo Mágico zoeken wij experts, gasten die bezeten zijn door hun onderwerpen en daar begeesterend over kunnen praten.”

“De Britse mentalist Paul Voodini hielp ons tijdens de eerste editie door de geschiedenis van de séances in Victoriaans Engeland en bracht toch wel enkele serieuze correcties en nuances aan. En ook wel enkele lessen voor skeptici. Zulke séances werden opgevat als een vorm van entertainment waarin overijverig debunkende critici af en toe verloren liepen.”

“Kobe Van Herwegen dan. Samen met zijn vader Christ brengt Kobe al jarenlang de Belgische goochelgeschiedenis in beeld. Ze schreven onder meer Chapeau, de geheime goochelgeschiedenis van België (2014) en Meisje met de feeënvingers, Het magische verhaal van Suzy Wandas (2019, in het Engels vertaald in 2020). Dat is de biografie van Suzy Wandas, de Belgische topmagicienne voor wie het firmament van de toenmalige internationale goochelwereld niet hoog genoeg was.”

En dit jaar?
“We hebben Kobe opnieuw uitgenodigd en ook deze keer zal hij graven in de rijke Belgische goochelgeschiedenis. Speciaal voor ons zoekt hij daarbij het schemergebied tussen goochelaars en charlatans op. Hij gaat ons meevoeren naar de Belgische Kermis, Belgisch Congo en het Wereldkampioenschap goochelen. Die man staat niet achter een katheder, die geeft geen droge lezing. Kobe heeft een neus voor interessante stukjes geschiedenis en de gave om die op een aanstekelijke manier te delen met zijn publiek.”

“Deze editie deelt hij het podium met Nikolaas Martens, nog zo iemand die bezeten is door zijn vak. Nikolaas is een Gentse goochelaar met een professionele passie en fascinatie voor het spiritisme, en een expertise in spiritistische fenomenen. Hij zal het hebben over het eerste spiritistische fenomeen: de zwevende tafel.”

“Daarnaast zal Kobe ook een greep uit zijn collectie van litho posters meebrengen, en ze tentoonstellen in een van de kamers van House of Mysteries. Zo worden de verhalen die hij vertelt tijdens de lezing net iets tastbaarder.”

Voor de tweede editie staat ook Todd Landman op het programma. ‘The Academic Magician’, leert Google ons. Wat mogen we verwachten?
“Veel. Heel veel. Mystery entertainment dat educatief, verbazingwekkend en entertainend is. Met professor Landman gaan we de filosofische toer op. Hij wil ons vooral aan het denken zetten. Probeer je een optreden voor te stellen dat doorspekt is met filosofie, geschiedenis, politiek en wetenschap. En veel, heel veel amusement.”

“Landman zal ook goochelaars, mentalisten en andere performers aanspreken. Hij is namelijk een uitblinker in het ontwikkelen en neerzetten van een podiumpersona, het creëren van een impact op zijn publiek en het ontwerpen van boeiende routines en theatershows. Vaardigheden die hij ook zal belichten tijdens zijn voordracht.”

En zelf sluit je ook deze keer de driedelige lezingenreeks af.
“Klopt. Onder de noemer van tools of the mind, zal ik het hebben over ons geheugen, en het gebruik en werking van geheugentechnieken. Kortom, zogenaamde mnemotechnieken. Over het menselijk geheugen, wat het is en hoe het werkt, gaan veel foute denkbeelden de ronde. Denk bijvoorbeeld aan het idee van verdrongen herinneringen en het gebruik van hypnose om die herinneringen terug te halen. Of aan het idee dat ons geheugen werkt als een soort van videorecorder die al onze ervaringen perfect opneemt, en dat er savanten bestaan die te allen tijde toegang hebben tot die perfecte opnames.”

“Een ander topic dat vaak het onderwerp is van pseudowetenschappelijke opvattingen, en zelfs van oplichterij, is geheugenverbetering. Zo worden er (dure) supplementen aangesmeerd om het geheugen te ‘boosten’, en cursussen die betalende deelnemers zouden helpen om het volle potentieel van hun geheugen te bereiken. Jammer genoeg is de inhoud van zulke cursussen vaak grotendeels quatsch.”

“Daartegenover staat dat er ook een heleboel geheugentechnieken bestaan die wél werken, en die de moeite waard zijn om te leren. Technieken die onder meer gebruikt worden door mentalisten en goochelaars, en waarmee verbazingwekkend grote hoeveelheden informatie kan worden onthouden. Het gaat er bij deze technieken niet zozeer om het geheugen te verbeteren of te ‘boosten’, maar eerder om een efficiënt gebruik van het geheugen dat we reeds bezitten. En dat is waar ik me tijdens mijn lezing vooral op wil focussen.”

O ja, vanwaar “Mundo Mágico”?
“Twee redenen. We vonden niet direct een gepaste naam in het Nederlands en we hadden geen zin om lui iets Engels uit de mouw te schudden. Iets met veel klinkers hadden we nodig. Die maken het misschien een beetje kitchy & campy, maar ook zoveel ronkender.”

“Op zich is dat circusachtige ook geïnspireerd door de plaats waar Mundo Mágico doorgaat. Luc Poppe van House of Mysteries had het lumineuze idee om in zijn theaterzaal een authentieke spiegeltent te planten. Combineer dat met een kleine tentoonstellingsruimte tjokvol goochelattributen en dat is dan echt wel dé plaats waar Mundo Mágico móet doorgaan.”