“Platte Aarde heeft Mike niet vermoord.”

Online lieten de cassante opmerkingen niet op zich wachten: de sociale media zijn niet bepaald gekend als plaatsen voor reflectie of mededogen. Ook in de commentaarsectie van SKEPPs Facebookpagina vielen de gevoelloze witzen aan het adres van het 64-jarige slachtoffer op. Blijkbaar is een minimale vorm van medemenselijkheid voor sommigen onder onze hoogst intelligente, kritische denkers en volgers te hoog gegrepen. Ik had in de kranten liever iets gelezen over ouderwetse stuntmannen à la ‘Mad Mike’ en Evel Knievel. Wat hen drijft, wat hen zo moeilijk om te begrijpen maakt. In plaats daarvan hebben we journalistieke afval gekregen tjokvol dubieuze aannames en conclusies, tjokvol platte aarde. Met dito reacties. Het tragische nieuws dat Mad Mike Hughes was omgekomen bij de crashlanding van zijn raket, bereikte Belgenland onder meer via vrt nws. Net als de foute aannames en feiten die ook al in eerdere internationale artikelen werden gedebiteerd. “Stuntman wil met raket bewijzen dat de aarde plat is, maar bekoopt dat met zijn leven”, roepen de grote letters op de website van de staatsomroep. Het artikel zelf opent met de zinnen “Michael Hughes vatte vier jaar geleden het plan op om zelf een raket te bouwen. Met dat tuig wilde hij zichzelf lanceren en vanop grote hoogte controleren of de aarde al dan niet rond is.” Twee, drie frasen, even veel onnauwkeurigheden. Tussen haakjes, om een of andere duistere reden kreeg het vrt-artikel de tag ‘wetenschap’. Het is moeilijk om uit te maken of Michael Hughes in het laatste deel van zijn leven nu een stuntman was dan wel een limousinechauffeur. In 2002 vervaagde de grens tussen beide sowieso toen hij met zijn stretch limo 31 meter ver sprong. Een wereldrecord, aldus die van Guinness. In 2014 probeerde hij de veertig jaar oude sprong door stuntlegende Evel Knievel te overtreffen: met een raketachtig toestel aangedreven door stoom de Snake River Canyon over. Het loont de moeite om het filmpje van Knievels originele stunt te zoeken op YouTube. Aankomst per helikopter, duizenden fans die hem roepend en juichend op hun pick-uptrucks staan op te wachten. Evel Knievel ruilt zijn gewone kleren in voor een glitterkostuum, die typische mengeling van een ruimtepak recht uit de slechtere sciencefictionfilm van die periode en een jumpsuit op z’n Elvis Presely’s. Dát was de wereld van Mike Hughes.

Daredevil

Artikelen uit de periode 2014-2015 leggen de nadruk op de poging om Knievels oude record te breken. “Mad Mike” Hughes World Record Rocket Cycle Stunt. Evel Knievel Snake River Canyon Inspired Steam Rocket Jump Attempted Tuesday Aug 6 During Sturgis Motorcycle Rally”, aldus Buffalochip. Het artikel maakt geen melding van een platte aarde, wél van een link naar een pagina waar men geld kan doneren. De website van CBC Canada meldt “Stuntman ‘Mad Mike’ Hughes to jump over St. Lawrence River”. “Het is waarschijnlijk de meest extreme stunt ooit, zegt ‘Mad Mike’. Geen woord over een platte aarde. National Post, begin 2015: “Watch out Evel Knievel: ‘Mad’ Mike Hughes plans to ride a steam powered rocket over the St. Lawrence”. U raadt het: niets over een platte aarde. Wel de typische grootspraak van een man die zijn nek gaat riskeren: “Ik wil laten zien dat ik de grootste waaghals ben in de geschiedenis van waaghalzen”, laat hij weten. Het Engelse woord is daredevil. In geen van de artikelen uit die periode, ruwweg 2014 - 2015 dus, lees ik iets over geloof in de platte aarde. Althans niet in de hele rist die ik online gevonden heb. Misschien vonden de journalisten of Hughes het niet nodig om dat te vermelden of in de verf te zetten.

Dat is ook een mogelijkheid. In verschillende artikelen vind ik wel aanwijzingen dat hij aanhoudend op zoek was naar sponsors en geld om zijn gewaagde projecten te financieren.

Een nieuwe bijnaam

Begin 2016 verschijnen in de Amerikaanse pers berichten over een hernieuwd geloof in een platte aarde. Het broeide eerder, in 2016 barst het los. De ene basketbalspeler na de andere socialite verklaart dat de aarde plat is, gaat viraal en wordt even wereldberoemd. Maar terug naar Mike Hughes, naar nog maar eens een interview met Ars Technica (2016). Mike Hughes is op zoek naar een tweede bijnaam. “King of the Daredevils” klinkt hem goed in de oren. “King of Flat Earthers” wordt zelfs niet overwogen. Ook hier dus geen woord over de vorm van de aarde, wel een hele pararaaf over geld. En over hoeveel meer Evel Knievel had om zijn stunts te bekostigen. Ars Technica rekent het zelfs na: zijn uurloontje van 15 dollar moeten ze met 40.000 werkuren vermenigvuldigen, ruim 19 jaar a rato van veertig uur labeur per week, inclusief levensonderhoud en belastingen.

Vanaf november 2017 beginnen er opnieuw tal van artikelen over hem te verschijnen. En eigenaardig genoeg heeft zowat elk stuk het plots over Mike Hughes, de platte-aarder die zich met zijn raket de lucht wil inschieten om te bewijzen dat de wereld plat is. Wat er in de tussentijd gebeurd is, kan ik niet met zekerheid achterhalen. En dat is natuurlijk een zwak punt in mijn artikel. Hughes worden heel wat complotgedachten toegedicht en het is niet onmogelijk dat hij gegrepen is door het idee, de (denk) wereld van de platte-aarders. Ik kom er later in deze tekst wel op terug. Hughes wil steeds grotere stunts uitvoeren, steeds grotere raketten bouwen. Hij heeft geld nodig, hopen Ook het Engelstalige Wikipedia-artikel laat er weinig twijfel over bestaan: In 2016 lanceert Hughes een mislukte poging om geld voor een raket te ronselen. Hij strandt op 310 dollar. Nadat hij later dat jaar zijn geloof in een platte aarde verkondigt, wint Hughes de platte-aardegemeenschap voor zich. geld. In een periode waarin de eerste de beste Amerikaan met een beetje naam en faam kan verklaren dat hij geloofde dat de aarde plat is en daarmee wereld rond gaat, is dat wel een gemakkelijke manier om een nieuwe sponsors aan te spreken.

De pers smult van lacherige artikelen over platte-aarders, het internet zorgt ervoor dat ze wereldwijd verspreid geraken en overgenomen worden door andere broodschrijvers die meer heil vinden in een snelle vertaling dan in enig opzoekwerk. Anders gezegd: het werk van de schrijvende opportunist maakte de fondsenwerving van de andere opportunist plots veel gemakkelijker. Het is mede dankzij giften vanuit de groeiende gemeenschap van platteaarders dat Hughes zichzelf de lucht kon in schieten met steeds grotere en dus gevaarlijkere “stoomraketten”.

Ook het Engelstalige Wikipedia-artikel laat er weinig twijfel over bestaan6 :

In 2016 lanceert Hughes een mislukte poging om geld voor een raket te ronselen. Hij strandt op 310 dollar. Nadat hij later dat jaar zijn geloof in een platte aarde verkondigt, wint Hughes de platte-aardegemeenschap voor zich. Zijn nieuwe campagne haalt het doel van 7,875 dollar. Hij verklaart dat hij van plan is om na verschillende etappes uiteindelijk een ruimtevlucht wil maken zodat hij foto’s kan nemen van de gehele platte aarde. [Eigen vertaling, FV]

De Standaard (DS) gaat mee in het verhaal van de platte aarde en neemt de praatjes van Hughes en zijn team iets te letterlijk:

Hughes was een fervent flat-earther. Hij geloofde dus niet dat de aarde bol is. Om dat te bewijzen wou hij met zelfgebouwde raketten naar de ruimte vliegen om van daaruit foto’s te maken van de ‘platte’ aarde.

Hoewel DS claimt dat het artikel gebaseerd is op de berichtgeving van bbc.com, is de Britse tekst al iets meer gekleurd door feiten. De platte aarde wordt zeer kort en terloops vermeld, het neemt geen centrale plaats in in het verhaal. De titel is droogweg: “’Mad’ Mike Hughes dies after crash-landing homemade rocket”. Waarschijnlijk een reden voor de BBC-twitteraar van dienst om de zaken te pimpen: “The daredevil, who lived in Apple Valley, made headlines internationally when he announced his intention to prove his theory that the Earth was flat.” Ik vermoed ergens dat De Standaard vooral deze BBC-tweet heeft gebruikt als bron, of toch minstens als inspiratie.

De  LA Times  gooit het over een andere boeg: zij hebben zowaar contact opgenomen met de pr-agent van Hughes. Deze krant weet te melden dat ‘Mad’ Mike meer dan waarschijnlijk niet in een platte aarde geloofde:

[Pr-agent] Shuster, die niet aanwezig was bij de lancering op zaterdag, zei dat het argument van de platte aarde heel wat publiciteit en dus sponsorgeld genereerde voor Hughes, die thuis in Apple Valley zijn raketten in elkaar knutselde. “Ik denk niet dat hij het geloofde,” zei Shuster. “Hij hield er enkele complottheorieën op na in verband met de regering. Maar verwar dat niet met platte-aardegedoe. Dat was een pr-stunt die we samen in elkaar hebben gestoken. [Eigen vertaling, FV]

Mike West, van de beroemde website Metabunk, is dezelfde mening toegedaan. West is een skepticus van de interessante want menselijke, humane soort. Eentje waarbij ik vaak denk “als ik later groot word, wil ik een skepticus à la West worden”. Hij volgt het platteaardegebeuren van dichtbij en sprak met Mike Hughes. De tekst van West is de moeite om eens op te zoeken: warm, mooi, en vol mededogen.

Platte Aarde heeft Mike niet vermoord. Zijn dood is geen waarschuwing voor de gevaren van bizarre complottheorieën. Hij stierf omdat hij zijn passie volgde, verblind door zijn optimisme. Platte Aarde werd er gewoon bij gesleurd omdat het hem tonnen publiciteit opleverde. Misschien is hij beginnen denken dat de aarde plat zou kunnen zijn. Wanneer ik met hem praatte, zei hij enkel dat hij het met een open geest benaderde. Maar hij leek mij geen gelover. Zijn partner Waldo Sykes, die de raket bouwde, was zeker en vast geen platte-aarder. [Eigen vertaling, FV]

Zelf heb ik Mike Hughes al snel geschrapt uit mijn te verschijnen boekje over de platte aarde. Ik heb het terug opgezocht in oudere versies van mijn manuscript. Ik had te veel twijfels over zijn status als platte-aarder, hoewel uit mijn nota’s blijkt dat ik op dat moment en later eerder dacht dat hij een gelover was. Wanneer je maar 30.000 woorden krijgt om de geschiedenis van de bolle aarde, de platte aarde, de denkbeelden en de complotten uit de doeken te doen, dan moet je je lievelingen al wel eens opzij kunnen zetten. En Hughes was op dat moment zelfs geen lieveling.

Wat me steekt in dit verhaal, misschien meer dan ik voor mezelf kan verklaren: de reacties van het lezerspubliek, even harteloos als de reacties van zelfverklaarde skeptici die uitzoeken inruilen voor uitlachen. Alsof het vermeende geloof van het slachtoffer in een platte aarde een vrijgeleide is om een extra blik met verwensingen open te trekken. De houding van ‘de kranten’. Waarschijnlijk geen tijd, geen geld voor iets anders, zoals het verhaal nu al zo lang gaat. Zet “platte aarde” en “raket” in de titel en het stuk, dat gewoon wat knip-en-plakwerk is, en in onze contreien vertaalwerk, en het levert op de sociale media heel wat extra verkeer op. Het is ironisch dat de man die meer waarschijnlijk geen platte-aarder was, die wel de gemeenschapjes van gelovers frequenteerde om geld bij elkaar te harken, na zijn finale exploot onterecht als een platte-aarder wordt weggezet in de media. En dat het die pers ook nog eens duizenden klikjes,  likes,  shares  en commentaren oplevert, wat ook goed voor de hun sponsors is. Hoe dan ook, op 22 februari 2020 ging het fout. De parachute van de raket raakte voortijdig los. Een gelijkaardig mankement deed de stunt van Evel Knievel indertijd mislukken. Het deed Knievel in de rivier belanden waar hij ternauwernood uit gered werd. Hughes had minder geluk. Zijn gevaarte werd instabiel en sloeg neer op de grond. Michael Hughes is niet meer. Dappere, dwaze vent. RIP, champ.