Maggie De Block wint Zesde Vijs - Laudatio

Ministers van volksgezondheid in België geven sinds 1999 een vergiftigd geschenk aan elkaar door. Dat geschenk werd ineen geknutseld en verpakt door de toenmalige minister van Volksgezondheid Marcel Colla, en betrof een wettelijke kader voor de erkenning van zogenaamde niet-conventionele geneeswijzen, als daar zijn: homeopathie, chiropraxie, osteopathie en acupunctuur. Ook meer exotische genezers mochten zich aandienen. Die wettelijke regeling was volgens Colla nodig om de bevolking te beschermen en “goede kwaliteit te verzekeren”. De betere kwakzalver, zo u wil.

De wet was echter een miskleun vol onduidelijkheden en bleef meer dan 10 jaar dode letter. Een groep osteopaten verloor echter het geduld en dagvaardde de Belgische staat voor deze nalatigheid. De rechter veroordeelde de Staat in 2010 tot een dwangsom van 5000 euro per maand, omdat hij – de Staat – de osteopaten een kans op erkenning bleef ontzeggen.

De regering schoot wakker. Ijlings werden commissies en vergaderingen belegd, paritair samengesteld uit academici en beoefenaars van de alternatieve geneeswijzen. Voor een uitgebreid relaas van deze uitputtingsslagen, die uitblonken in Belgisch surrealisme, kan u bij onze erevoorzitter Wim Betz terecht, die jarenlang in deze commissies zetelde. Om een lang verhaal kort te maken: in 2013, op een steenworp van de verkiezingen, goot minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx de erkenning van één alternatieve praktijk nog snel in een Koninklijk Besluit: uitgerekend de homeopatie. Met een zeer bedenkelijke kunstgreep had ze de universiteiten verhinderd om hun stem uit te brengen in de commissies. De regeling? Enkel artsen, tandartsen en vroedvrouwen mochten zich vanaf dan specialist in het voorschrijven van geschud water noemen, mits een opleiding van 600 uur aan een universiteit of hogeschool. Enig euvel: geen enkele universiteit wil die opleiding inrichten. Geen wonder. Dat is alsof men aan faculteiten wiskunde zou vragen om een bachelor te onderwijzen in het kwadrateren van cirkels.

Alweer een patstelling. Toen Onkelinx eind vorig jaar werd opgevolgd door Maggie De Block, een gediplomeerde arts en voorstander van de zuiver wetenschappelijke geneeskunde, slaakte de medische wereld een zucht van verlichting. Kort na haar benoeming gaf De Block in interviews te kennen wat elke wetenschapper wist, maar wat sommige politici uit electoraal opportunisme niet luidop durven zeggen: dat de meeste alternatieve geneeswijzen, voor de meeste aandoeningen, niet beter werken dan een placebo. Voor nekpijn en lage rugpijn zijn osteopathie en chiropraxie aangewezen, maar daar houdt het zowat op. Met name homeopathische middeltjes, die enkel geschud water of suiker bevatten, zijn zowat de definitie van een placebo. Of zoals Maggie De Block het zelf in een interview met De Standaard verwoordde: “In het beste geval zijn ze vergelijkbaar met een warm bad. Het doet deugd, dat wel. Maar dat is het ook. Moet ik een warm bad ook terugbetalen?”
En dat brengt ons bij haar tweede verdienste: Maggie De Block zet ook grote vraagtekens bij de terugbetaling van die veredelde warme baden, via de zogenaamde aanvullende “vrije verzekering" van de mutualiteiten, die trouwens – in weerwil van de benaming – voor iedereen verplicht is. De mutualiteiten stellen nu zelfs lijsten op van onwettige beoefenaars van de geneeskunde, zoals chiropractors, om ze uitdrukkelijk te erkennen voor terugbetaling.

Wie het pad van de evidence based geneeskunde echter verlaat, belandt in totale willekeur. Eens je begint met de erkenning en terugbetaling van kwakzwalverij, louter omdat de bevolking erom vraagt, kan je net zo goed Lourdes-water erkennen, door het ministerie van volksgezondheid gewijd, en door erkende sprenkelaars besprenkeld. De Christelijke Mutualiteit organiseren wel reizen naar Lourdes, maar gelukkig vooralsnog niet in het kader van een ziekteverzekering.

Het standpunt van SKEPP is duidelijk: enkel de methodes waarvan de werking wetenschappelijk is aangetoond, verdienen een tussenkomst van de overheid. Een erkenning van alternatieve geneeskunde, zelfs zonder terugbetaling, geeft een volstrekt verkeerd signaal: het wekt de indruk van een keurmerk, een garantie van betrouwbaarheid. Bij gebrek aan wetenschappelijke bewijzen, zullen alterneuten dat aangrijpen als een overwinning.

Of de minister daadwerkelijk iets aan de praktijken van de zorgverzekeraars zal kunnen verhelpen, blijft een open vraag. Misschien kan zij ons zo meteen vertellen of er al schot zit in de zaak?

In ieder geval is het een verademing dat Maggie De Block de simpele feiten over zogenaamde alternatieve geneeswijzen uitspreekt, en durft te breken met de halfslachtige houding van haar voorgangers. Bij de vele overtuigde aanhangers van homeopathie maakt ze daar zich ongetwijfeld niet populair mee. Of misschien zien sommigen het licht, nu de bevoegde minister klare taal spreekt?

Burgers hebben het recht om bij homeopaten en andere alternatieve genezers aan te kloppen, voor zover zij dat wensen, maar de overheid moet die onwetenschappelijke praktijken niet legitimeren, laat staan terugbetalen. Geschud water mag dan al geen bijwerkingen hebben, het bezorgt mensen wel een vals gevoel van veiligheid en kan hen ertoe brengen om een noodzakelijke therapie af te zweren.
En als er alsnog bewijzen opduiken voor een alternatieve geneeswijze, dan zullen wij – en ongetwijfeld ook Minister De Block en haar Kenniscentrum – dat met plezier erkennen. Dan spreken we niet langer “niet-conventionele geneeskunde”, zoals de wet-Colla, maar gewoon over geneeskunde. Meer heeft de burger niet nodig.

Maarten BoudryDe Zesde Vijs / (pdw)trofee van 2014 gaat naar Maggie De Block, minister van volksgezondheid.