Homeopathie tegen Malaria

Het volledige artikel van Eos kan je lezen op eoswetenschap.eu/artikel/ gevaarlijke-homeopathie. De bevindingen waren alarmerend: vijf van de acht geraadpleegde homeopaten - zeven in Vlaanderen en één in Nederland – schreven zonder schroom niet-werkzame alternatieve middeltjes voor en de essentiële preventieve maatregelen tegen muggenbeten zoals speciale muskietennetten en repellants werden nauwelijks vermeld. De zeven Belgische homeopaten zijn allen artsen, maar slechts drie van de zeven hadden de moed om duidelijk te zeggen dat er geen werkzame homeopathische middelen bestaan tegen malaria. Dat is erg verontrustend, want geen malariapillen slikken als je naar die streken reist kan levensgevaarlijk zijn, en van die voorgeschreven homeopathische middeltjes is nergens de werking aangetoond.

Een gelijkaardig onderzoek werd 10 jaar geleden door de BBC gedaan, ook daar waren de resultaten alarmerend, zo erg dat de bekende Engelse homeopaat, Dr Peter Fisher het onomwonden veroordeelde als wraakroepende levensgevaarlijke kwakzalverij.¹ Nota: Dr Fisher was toen de directeur van het Royal London Homeopathic Hospital, een hospitaal waar geen enkel bed is.

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwt om niet te vertrouwen op homeopathische middeltjes bij levensbedreigende ziekten. In het Eos artikel bevestigen meerdere artsen en het ITG (Instituut Tropische geneeskunde) ook nu weer duidelijk dat het onverantwoord tot bijna misdadig is om enkel homeopathie te gebruiken tegen een potentieel dodelijke ziekte.

Tevreden klanten

Het Eos artikel leverde meerdere verontwaardigde en hevige reacties op. De supporters zijn boos over de zoveelste “agressie” tegen hun geneeswijze, waarvan de werkzaamheid al voldoende bewezen zou zijn in honderden goede studies en waaraan niet meer mag getwijfeld worden. Ze getuigen over wonderbaarlijke genezingen, waar de gewone geneeskunde machteloos stond of teveel bijwerkingen had. De verhalen gaan over een allergie, een wrat in de mond, dyslexie, ADHD, vermoedelijk autisme, enz...

Geen van die brieven vernoemde de middeltjes tegen malaria, het waren boodschappen die moeten overtuigen dat homeopathie werkt, dus zal het ook wel werken als bescherming tegen malaria? De nevenwerkingen van de gewone geneeskunde, de perfide rol van BigPharma, de vele doden door allopathie ontbraken ook nu weer niet.

Er waren ook enkele meer behoedzame reacties waarin wordt toegeven dat er eigenlijk geen bewijs bestaat voor enige werking tegen malaria, noch genezend noch beschermend, maar toch menen de auteurs van deze reacties dat een homeopathisch middel aangewezen is om de “eigen weerstand” tegen ziekten te verhogen. Enig bewijs voor die beweringen gaven ze niet.

Bewijs of Misleiding?

In de wetenschap, voor het gerecht en gewoon volgens het gezond verstand geldt dat als je iets beweert, dat je dan ook moet kunnen aantonen dat de bewering juist is. Die regel geldt blijkbaar niet voor religies en voor alternatieven.

Voor de onderzochte homeopaten is dat bewijs niet nodig “als een middel gekozen werd in overeenstemming met de principes van de homeopathie”. Ze menen oprecht dat een druppel moeraswater, met daarin enkele muggeneitjes, oneindig verdund en geschud mag aangeprezen en verkocht worden als een middel tegen malaria. Ze noemen het dan isopathie, nosode of zelfs homeopathisch vaccin. Dat is grote misleiding! In echte vaccins zit wel degelijk het oorzakelijk virus of de bacterie, maar verzwakt en onschadelijk gemaakt, en uitgebreid getest. Ze zijn zeer effectief, maar niet zo eenvoudig om maken, het vraagt heel wat meer dan wat schudden en verdunnen. In die nepvaccins zit na die extreme verdunningen gelukkig helemaal niets meer, dus zijn ze niet gevaarlijk, maar enige bescherming geven ze niet.

Onwettig zijn ze wel want de EU en de nationale wet verbieden streng om voor een product een indicatie te vermelden voor een ziekte of gebrek, tenzij het een geregistreerd medicijn is met goedgekeurde bewijzen, maar daar trekt men zich niet veel van aan en de controle is nagenoeg onbestaande.

In de Verenigde Staten en Canada zijn de burgers en de overheid iets alerter. Daar hebben de twee grote producenten van homeopathie (Boiron en Heel) al miljoenen dollars aan schadevergoeding moeten betalen aan consumenten die hen aangeklaagd hadden wegens de misleidende of bedrieglijke beweringen over de werking van hun middeltjes. Deze bedrijven besloten dan maar om zich uit die landen terug te trekken. Hier blijven ze ongestoord verder doen. Onlangs was er op de televisie nog reclame te zien voor een zinloos en duur middel tegen griep en verkoudheid, suikerkorreltjes voor een paar duizend euro per kilo. Een duidelijk geval van consumentenmisleiding, maar hier wordt niet gereageerd, noch door de overheid noch door de consument.

Is Homeopathie officieel erkend?

Die vraag moet apart beantwoord worden voor de producten en voor de voorschrijvers.

De door de EU opgelegde wetgeving op erkenning van medicijnen is veeleisend en streng (EU Directives 65/65/EEC en 75/319/EEC en 89/341/EEC). Wie iets beweert over werking tegen een ziekte of medische klacht moet dat overtuigend kunnen bewijzen en het laten registreren als medicijn, met goedgekeurde bijsluiter waarop enkel de bewezen indicaties mogen vermeld worden.

In 1992 (EU richtlijn 92/73/EEC) werd er na flink lobbywerk een eigenaardige uitzondering toegestaan op die strenge regels. Voor homeopathische middelen werd een speciale categorie gecreëerd: het HMP (Homeopathisch Medisch Product). De lidstaten moeten commissies oprichten om die producten te erkennen en registreren. Wettelijk zijn het medicijnen, maar in tegenstelling tot normale medicijnen, hoeven ze geen bewijs voor werking te leveren, in tegendeel er mag zelfs geen merkbare werking zijn. Een bijsluiter met medische indicaties is verboden.

Hoe heeft het Europees Parlement zich zo laten misleiden?

Dat er geen bewijs moet noch kan gegeven worden, werd gemotiveerd met de bewering dat de homeopathie geen middelen kent tegen een bepaalde ziekte. Een remedie wordt niet gekozen op indicatie van een ziekte of klacht, maar volgens de volledige persoonlijke gegevens na een uitgebreide ondervraging, want elk individu is uniek. Die redenering werd door het EP aanvaard, dus was er geen bewijs meer nodig, maar tegelijk kwam er ook een totaalverbod op de vermelding van ziekten of klachten en commerciële merknamen. De vermelding “Homeopathisch product zonder bewezen indicaties” op het etiket werd verplicht.

Helaas werd aan die directieve de volgende jaren nog flink gesleuteld om voorgaande “discriminerende” beperkingen af te zwakken. Het resultaat is dat er nu in de apotheek HMPs verkocht worden waar geen enkele werkzame stof in te vinden is. Producenten vermelden op het etiket stoffen die er niet in zitten en maken volop reclame voor ziekten en klachten, zonder enig bewijs voor werking. De producten mogen enkel in de apotheek verkocht worden, maar iedereen kan ze kopen zonder voorschrift.

Die middelen zijn zo sterk verdund dat het onmogelijk is om het onderscheid te maken tussen verschillende middelen. Hoe is het te rijmen met consumentenbescherming dat water, suiker of alcohol aan honderd tot duizend keer de marktwaarde mogen verkocht worden omdat ze een medische meerwaarde zouden hebben, maar niemand dat verschil kan meten of aantonen? Wie bij een ziekenfonds is aangesloten, dus bijna iedereen, kan een terugbetaling krijgen, maar enkel als het voorgeschreven wordt door een homeopaat die door het ziekenfonds “erkend” is. Welke kwaliteitscriteria zouden de mutualiteiten hanteren om te bepalen wie ze erkennen, opdat ze lid zijn van die club? Zijn de ‘moeraswatertherapeuten’ uit de Eos-enquête ook erkend door een ziekenfonds? Waarschijnlijk wel, dus geven de ziekenfondsen ook aan hen meer bevoegdheden dan aan andere artsen. Ze worden zelfs vaker terugbetaald dan normale artsen! Volgt u nog?

In België bepaalt de wet dat enkel erkende artsen een diagnose mogen stellen en een behandeling mogen voorschrijven. De vraag van een groep niet-artsen om via de wet Colla te kunnen erkend worden als homeopaten werd in 2014 geweigerd. Het voorstel werd unaniem weggestemd door de artsen-homeopaten. Tegen het advies van alle universiteiten in heeft minister Onkelincx in 2014 toch een KB gemaakt dat bepaalt dat enkel erkende gezondheidswerkers, dus niet enkel artsen maar ook tandartsen en vroedvrouwen zich homeopaat mogen noemen. De redenering was dat enkel artsen voldoende geschoold zijn om levensbedreigende aandoeningen te herkennen en de patiënt niet in gevaar te brengen. De steekproef van Eos toont aan dat niet zo is, toch niet bij 4 van de 7 artsen.

De auteur van het Eos artikel heeft om een reactie gevraagd aan de vereniging van Belgische homeopathische artsen, de Unio Homeopathica, die ongeveer 300 leden telt, dus veel minder dan 1% van het totaal aantal artsen. De verwachting was dat ze dit onverantwoord handelen en misleiden streng zouden veroordelen, maar neen, de reactie was bitsig: “het onderzoek van Eos deugt niet, want het is niet wetenschappelijk”. Merkwaardige uitspraak. Wat zou een statisticus denken als hij merkt dat van een steekproef van 7 appelen uit een vat van ongeveer 300 meer dan de helft bedorven is. Zou hij dat vat kopen?

Achteraf bleek dan ook nog dat een van die vier bestuurslid is van de Unio, en er zelfs les geeft. De Unio zou graag via de Wet Colla een erkenning krijgen als de officiële vertegenwoordiger van de homeopathie, als autoriteit voor de erkenning van de ware homeopaten en om de kwaliteit ervan te bepalen en verzekeren. De Unio heeft enkele bestaande privéschooltjes aan zich gebonden en die de naam ‘Faculteit voor Homeopathie’ gegeven. Eén van deze schooltjes is gevestigd op het privéadres van een veearts in Wallonie.

De weigering van de Unio om een duidelijk standpunt in te nemen over de gevaarlijke malaria-kwakzalverij maakt de aanspraken van de organisatie op kwaliteitsverzekering niet erg geloofwaardig. Een vereniging van artsen zou toch duidelijke richtlijnen moeten kunnen opstellen over de mogelijkheden en vooral de grenzen van het beroep. Ze moet de onverantwoorde elementen in eigen rangen beteugelen of weren. Dat doet ze hier niet; ze valt de boodschapper aan.

Het is niet de eerste keer dat de Unio Homeopathica zich niet wil uitspreken over leden die gevaarlijke nonsens verkondigen. Enkele jaren geleden vroeg ik aan enkele bestuurders of ze het eens waren met een groepje homeopaten dat agressief campagne voert tegen het vaccineren van kinderen en als alternatief onwerkzame middeltjes aanprijst. Ze vonden dat heel jammer, maar “er zijn veel verschillende visies in de homeopathie”, een publiek standpunt hierover is er nog steeds niet gekomen. De verklaring is niet ver te zoeken, want orthodoxe homeopaten hebben een afkeer van vaccineren. Hahnemann, hun stichter en goeroe, meende dat de oorzaak van ziekten B te verklaren is door miasma, een “slechte lucht” die opstijgt uit rottende materie. Zelfs vandaag nog beweert de homeoleer dat mensen ziek worden omdat hun interne kracht – de vis vitalis - onvoldoende sterk is, en die moet homeopathisch op peil gebracht worden.²

Ze verkondigen nog steeds trots dat ze geen ziekten behandelen, maar zieke mensen. Dus de slachtoffers van de ebola epidemie hadden niet genoeg vis vitalis?

De Unio zou misschien een begin van geloofwaardigheid kunnen opbouwen als ze een duidelijke uitspraak deed over echte en homeopathische vaccins. Of over malaria. Maar het zou niet verbazen mochten in dat geval een aantal “echte” homeopaten vertrekken naar een meer orthodoxe vereniging.

Homeopaten zijn verdeeld en spreken elkaar tegen

Binnen het wereldje van alternatieve behandelaars, zeker ook bij de homeopaten, leven er heel wat verschillende meningen. Vaak is de ene overtuiging volledig tegenstrijdig aan die van de anderen. Je zou kunnen zeggen dat er evenveel soorten homeopathie bestaan als er homeopaten zijn. Het enige dat die verschillende strekkingen gemeen hebben, is hun geloof in de geneeskracht van het oneindig en schokkend verdunnen. De ene werkwijze is daarbij soms in totale tegenspraak met die van anderen. Er heerst onenigheid over de middeltjes, de eigenschappen, de proving en materia medica, de verdunningen, de dosering, de indicaties, begrippen als drainage, terrein, polychresten, zelfs over de manier van schudden en het aantal keren kloppen. Er zijn klassieke homeopaten, unicisten, pluralisten, klinische homeopaten, etc...

Het gebrek aan logische samenhang is soms opzienbarend. Er wordt gezondigd tegen de basisprincipes waarop de homepathische leer gebaseerd is, zoals de similia regel die zegt dat als een stof bij gezonde vrijwilligers bepaalde symptomen opwekt, dezelfde stof na schudden, kloppen en verdunnen dezelfde verschijnselen kan wegnemen. Hoe rijmen homeopaten dit met het preventief geven, dus als er nog geen tekenen van ziekte zijn? Ze testen de werking van een stof op vrijwilligers door hen die stof zo verdund te geven dat er totaal niets meer in zit, dan noteren ze tientallen tot honderden gevoelens en tekens, gedurende weken, zelfs de inhoud van dromen. Volgens hun lijsten veroorzaken sommige onschuldige of inerte stoffen wel honderden tot zelfs meer dan duizend symptomen bij gezonde vrijwilligers.

Het wordt moeilijk om ernstig te blijven als je leest welke exotische dingen ze gebruiken voor hun medicatie: melk van de kat, melk van dolfijn, hondendrol (jawel! Excrementum Caninum) zonneschijn, maneschijn, kakkerlak, Berlijnse muur,... Onderling bestrijden ze elkaar met geschriften van oude meesters, alsof het Bijbelteksten zijn, maar naar buiten toe vermijden ze angstvallig publiek kritiek te geven op de anderen. Bij één kritisch woord of vraag van buitenaf worden de rangen gesloten en staan de homeopaten schouder aan schouder, tegen de gemeenschappelijke vijand, tegen het verderfelijke sciëntisme, het reductionisme, de allopathie.

Toch zijn er wel enkele homeopaten geweest die duidelijk verklaren dat het onverantwoord is om ernstige of levensbedreigende ziekten enkel met homeopathie te behandelen. Maar waarom hoor je die zo weinig? Er zijn ook voorzichtige homeopaten die zich liever ‘complementair behandelaar’ noemen; ze verbieden de echte behandeling niet, maar ze beweren dat hun middeltjes de normale behandeling versterken en de nevenwerkingen verminderen en natuurlijk versterken ze ook de eigen weerstand. Enig bewijs voor die beweringen is er niet, maar ze brengen geen levens in gevaar door nodige behandelingen te verbieden. De fundamentalisten doen dat wel. Zij vertrouwen enkel op homeopathische middeltjes en verbieden streng alle allopathie, dat is de zinloze naam die zij geven aan normale medicatie. De Unio wil al die verschillende strekkingen onder één dak verzamelen, maar wat dan? Oecumene en absolute tolerantie zijn mooie sociale deugden, maar wilde fantasie is niet goed te praten als er mensenlevens in gevaar komen, want dan moet er duidelijk bepaald worden wat zinvol is en wat niet.

Vrijheid van Geloof

In onze vrije samenleving heeft iedereen recht op een eigen mening en geloof. Gedachten zijn vrij, maar daden niet. Voor sommige beroepen zijn er meer regels en beperkingen omdat ze invloed hebben op het welzijn van anderen. Artsen hebben diagnostische en therapeutische vrijheid maar ook deontologische regels die die vrijheid beperken. Ze moeten “zich op de hoogte houden van de vooruitgang van de geneeskundige wetenschap” en hun diagnose en behandeling moet “stroken met de thans geldende wetenschappelijke kennis”.

Bescheidenheid is ver te zoeken bij de Homeopaten zonder Grenzen die naar arme ontwikkelingslanden trekken en daar de lokale tovenaars aanleren hoe ze water moeten schudden als remedie tegen ziekten als aids, tbc en ebola, en natuurlijk ook malaria. Een organisatie die zich “Homeopathy for Health in Africa” noemt, beweert: ‘Wij behandelen aids en diabetes, doofheid en kanker, malaria en syfilis. Onder onze patiënten zijn wezen, weduwen en arbeiders van koffieplantages. Wij behandelen zelfs paarden en chrysanten!’

Dit jaar nog bood de Duitse vereniging van katholieke dokters een homeopathische genezing van homoseksualiteit aan. Dergelijke acties vervullen de gehele wetenschappelijke wereld met verontwaardiging en afgrijzen, maar de verenigingen van homeopaten blijven hierover oorverdovend stil.

De kwaliteit en overtuigingskracht van een studie wordt bepaald door heel wat factoren: het design van de proef, het aantal deelnemers, hoe en waar ze geselecteerd zijn. Was er op voorhand vastgelegd hoe, wat en wanneer er gemeten wordt, was er een controlegroep, de uitvallers, was er voldoende blindering, werd hetzelfde resultaat gevonden door andere onafhankelijke onderzoekers? En nog veel meer.

Voorbeeld van zo’n niet overtuigend onderzoek: patiënten met hooikoorts werden behandeld met homeopathie, na enkele werken waren ze bijna allen veel beter. De bewijswaarde is zero omdat er geen controlegroep was. We weten niet of ze er beter of slechter aan toe waren dan mensen zonder behandeling, of dan de proefpersonen met een gekende behandeling. Na enkele weken is het pollenseizoen voorbij en wordt iedereen vanzelf beter met of zonder behandeling.

De universiteiten zijn niet meer erg happig om nog eens te gaan vergaderen en vele uren te besteden aan het kijken naar steeds dezelfde reeds verworpen bewijzen. Er zijn geen nieuwe elementen om hun visie te veranderen, dus lijkt de kans gering dat ze hun standpunt zullen wijzigen. De kans dat er een universitaire opleiding homeopathie zal opgericht worden is zo goed als nul. Het wetenschappelijk standpunt is duidelijk, maar met de politiek weet je nooit (cfr. de erkenning van de HMP door het EP en het dubieus KB van Onkelincx).

Omdat ze via wetenschap geen erkenning krijgen, zullen homeopaten weer trachten politici voor hun kar te spannen en wat lijkt er meer overtuigend dan persoonlijke getuigenissen van tevreden klanten? Een persoonlijke getuigenis van één persoon of een eigen ervaringen maken meer indruk dan een lang artikel met veel cijfers en grafieken over honderden gevallen. Maar algemene conclusies gebaseerd op anekdotes zijn meestal niet verantwoord en fout. Voor valabele conclusies moet er geregistreerd en geteld worden, en zo mogelijk vergeleken worden met een controlegroep die niet of anders behandeld werd.

Enkele voorbeelden van eerlijke, maar misleidende verhalen:

• Als opa meer dan 90 jaar is en steeds kerngezond bleef, alhoewel hij twee pakjes per dag rookt, dan bewijst dat niet dat roken gezond is. Neen, we willen weten hoeveel kettingrokers 90 jaar worden, en dat vergelijken met het aantal niet rokers. Door de controlegroep wordt het verschil duidelijk. Roken is erg schadelijk voor bijna iedereen, maar een kleine minderheid lijkt weerstand te bieden.
• Vandaag is de kans om een borstkanker te overleven hoger dan 80%. Dat wil ook zeggen dat 10-20% het niet halen. Als er een kennis overlijdt zijn er mensen die zeggen: “zie je wel dat het niet helpt, dus ik laat me niet behandelen”.

Een homeopaat van het Eos-onderzoek over malariapreventie gebruikte dezelfde vorm van misleiding: “homeopathie werkt niet altijd, maar die allopathische pillen ook niet.” Zo lijken de twee behandelingen gelijkwaardig. Er zijn getuigenissen van mensen die naar een risicogebied gingen, geen pillen namen en toch geen malaria kregen. Is dat een bewijs dat die pillen niet nodig zijn? Natuurlijk niet, want niet alle muggen zijn besmet met de malariaparasiet. Misschien werd hij niet gestoken omdat hij een veilige kamer had, of waren er weinig muggen, of hij had een goed muskietennet. De werkelijkheid is dat de pillen tegen malaria bijna 100% effectief zijn, mits correct ingenomen. Het bewijs voor homeopathie is nul.

Een mens heeft graag zekerheden, en die krijgen we meestal niet van de medische wetenschap, die geeft maar zelden een eenvoudige keuze tussen zwart of wit, geen 100% zekerheid; ze geeft enkel probabiliteiten. Het wordt dus geïnformeerd gokken, kansberekening, en daar hebben veel mensen het moeilijk mee. Dat verklaart waarom er zovelen lotto spelen, alhoewel de kans op veel winnen bijna oneindig klein is. Daarom trekken er jaarlijks miljoenen naar Lourdes, hoewel in werkelijkheid de kans om onderweg te verongelukken veel groter is dan die op een miraculeuze genezing.

Mensen houden van illusies. Dat mag, als het maar niet te gevaarlijk wordt.

Bronnen

1. Zie www.dcscience.net/2006/07/13/malaria_prevention/ en vandaar verdere verwijzingen
2. http://www.homeopathienetwerk.nl/hetmaterialistische-paradigma-het-schi…;
3. http://www.hln.be/hln/nl/37/Psycho/article/ detail/1380833/2012/01/17/Homo-homeopathieDuitse-dokters-genezen-holebi-s-met-suiker.dhtml