Ik heb een zwak voor merkwaardige boeken. Pseudohistorische teksten, complottheorieën, nonsenspsychologie, kwakzalverwerken, parapsychologische geschriften, crypto-zoölogische en creationistische schrijfsels: ik lees dat allemaal graag. Zeker, het is best mogelijk dat de wereld in een betere conditie zou verkeren, mochten dergelijke boeken niet bestaan. Mocht iedereen zich een evidence based houding eigen maken en vertrouwd zijn met de wetenschappelijke methodes, we hadden ongetwijfeld een pak minder problemen. Ik denk bijvoorbeeld aan mondiale kwesties zoals het bestrijden van de coronacrisis of de klimaatopwarming, maar het geldt evenzeer op individueel of familiaal niveau. Hoeveel mensen ruïneerden hun gezondheid met zogenaamde alternatieve geneeskunde? Of zagen een relatie of sollicitatie verknald door astrologie of onwetenschappelijke HR-methodieken? Het is niet anders: mensen zijn nu eenmaal vatbaar voor het irrationele, voor wensdenken, voor samenzweringstheorieën, drogredenen, pseudowetenschap en ga zo maar door. Ik doorploeg de boeken die dit alles ten voeten uit illustreren niet uit een soort van intellectueel masochisme, maar omdat ik denk dat ze leerzaam zijn. Niet omdat ze betrouwbare kennis weergeven, wel integendeel, maar omdat ze inzicht bieden in de manier waarop mensen foute redeneringen opbouwen; hoe we onszelf de mist insturen, zelfs met gebruik van logica en wetenschappelijke gegevens. De auteurs van de boeken die ik aanhaalde, en er bestaan vele duizenden andere voorbeelden, zijn over het algemeen niet onintelligent. Ze zijn vaak zeer belezen en denken diep na over het onderwerp dat hen gepassioneerd bezighoudt. Niettemin leidde hun intensieve denkwerk hen steeds meer richting een cognitief paralleluniversum. Eens men daarin terechtkomt, geraakt men er doorgaans niet meer uit. De oorspronkelijk misschien slechts mild excentrieke meningen, radicaliseren verder, tot ze volkomen haaks staan op wetenschappelijk onderbouwde of algemeen aanvaarde opvattingen. Het bevestigingsvooroordeel en het effect van de echokamer doet de rest. Believers vinden elkaar al snel op internet en bekrachtigen wederzijds het gedeelde mens- en wereldbeeld.
Wie nooit eens een pseudowetenschappelijk boek leest, beseft niet hoe afwijkend de denkbeelden van sommige mensen wel zijn. Iemand als Ken Ham bijvoorbeeld, de jonge-aardecreationist die ons het Creation Museum en de Ark Encounter in Kentucky (V.S.) schonk, denkt dat het universum zesduizend jaar oud is, dat Adam en Eva echt een tijdje in het Aards paradijs leefden, samen met alle dieren, inclusief de dinosaurussen. Tot de zondeval waren die laatsten overigens vegetariërs, ook de Tyrannosaurus rex. Velen onderschatten ook het aantal mensen dat er een of andere vreemde opvatting op nahoudt. Wereldwijd gelooft een ontelbaar aantal mensen ineen of andere pseudowetenschap of complottheorie, of houden ze er een bijgeloof op na. Meerderen combineren overigens een en ander: ze denken dat telepathie bestaat, dat de CIA president Kennedy vermoordde en dat men door acupunctuur de levensenergie in balans kan brengen. Sommigen hebben er zelfs geen enkel probleem mee om er volstrekt tegenstrijdige overtuigingen op na te houden: zo bijvoorbeeld bleek uit onderzoek dat een behoorlijk aantal mensen dat gelooft dat prinses Diana is vermoord, er tegelijkertijd van overtuigd is dat ze haar dood ensceneerde en in het verborgene verder leeft.1
Een virus en 5G holistisch benaderd
Het jongste boek dat ik in het genre las, is geschreven door Erwin Pasmans (°1973), bibliothecaris in Voeren. Hij is niet aan zijn proefstuk toe. Eerder publiceerde hij Zijn we de draad kwijt?, een boek van ruim vijfhonderd pagina’s. Hij bekritiseert er de wetenschappelijke geneeskunde in en verdedigt de opvattingen van de Amerikaanse hoogleraar Martin Pall, die het uitrollen van het 5G netwerk de grootste bedreiging voor de mensheid noemt, na de atoombom. Palls critici wijzen erop dat er geen enkel bewijs is voor een causale link tussen 5G en de mobiele telefoontechnologie enerzijds en bepaalde ziektes anderzijds, maar dat vormde geen bezwaar voor Pasmans.2
Zijn nieuwe boek bouwt voort op Zijn we de draad kwijt?. Ik bewonder de gedrevenheid van de auteur. Ook dit boek is meer dan vijfhonderd pagina’s lang, en geschreven in vlot leesbaar Nederlands. Het resultaat leest als een Who is who in de wereld van coronasceptici en complotdenkers. Zo kritisch als Pasmans is voor de mainstream media en wetenschappers, zo volkomen onkritisch staat hij tegenover alles wat op internet aan onzin circuleert over Bill Gates, 5G, 9/11 als inside job, Big Pharma enzovoort. Dat blijkt reeds uit het Voorwoord van Roy Martina, die zichzelf “holistisch arts, Business Coach en bestsellerauteur” noemt. De allereerste zin zet meteen de toon: “Vanwege het coronavirus, dat gelanceerd werd in december 2019…” (mijn cursivering). Wat verderop, over de Chinese stad Wuhan: “Er is daar iets gebeurd waarvan we de toedracht mogelijk nooit precies zullen weten. Maar het is een feit dat hetgeen er voorgevallen is zeker niet alleen de uitbraak van een virus betrof. Naar mijn mening was het een combinatie van drie dingen: een in een laboratorium gecreëerd virus, de 5G-technologie waarvan de uitrol tegelijkertijd plaatsvonden de toepassing van een gebruikte (gif)stof met het doel hersenen te beïnvloeden. ”Gelukkig werd Dr. Martina door studenten gevraagd of hij hun familie in Wuhan kon helpen. Ik laat hem hierover opnieuw zelf aan het woord: “Samen meteen team heb ik meteen een audio met speciale frequenties samengesteld om het interferon in het lichaam op te wekken. Dat zijn natuurlijke eiwitten die het lichaam weerbaarder maken tegen virussen.(…) Meer dan 100.000 mensen in China hebben deze informatie gedownload, waarvan enkele duizenden uit de stad Wuhan. Niemand van deze groep heeft ergens last van gehad. Tezelfdertijd waren in Wuhan dagelijks duizenden doden te betreuren.” Wat verderop legt de holistische dokter uit dat het allemaal deel uitmaakt van een door de Rockefeller-familie uitgewerkt plan om de wereldbevolking onder controle te krijgen. “De vader van de huidige Bill Gates was hierbij betrokken en zat er zogezegd middenin. (…) Bill Gates is de spin in het web van dit construct.”3
De onwetendheid van de media
De toon was gezet. Niet alleen moet dan het eigenlijke boek nog beginnen, maar er is nog een tweede Voorwoord opgenomen, van Reinhard Becker, die zichzelf een ‘stralingsdeskundige’ noemt. Ook die heeft het over een “agenda die al lang geleden voorbereid is”, en die leidt tot de “ontwikkeling van moderne slavernij”. Opnieuw is Bill Gates de sleutelfiguur. “Nieuwe satellieten zullen in staat zijn om direct uit de ruimte met versterkte stralingen 5G-frequenties naar de aarde te sturen (…) om een nieuwe moderne communistische en totalitaire controlestaat” in te voeren. Erwin Pasmans windt er in de proloog van zijn boek evenmin doekjes om. Hij werd “dieptriest” toen hij “ontdekte dat vroegere Stasi-praktijken terug welig tieren”. Hij heeft het over de “corona-hoax-crisis”; de “vernietiging van het onafhankelijke denken” en “wereldwijde manipulatie”. Het gaat niet over “een grote epidemie”, maar over een “plandemie”. Jawel, aan de coronacrisis ligt een plan ten grondslag, dat zich momenteel (in 2020 en 2021) volop ontvouwt. Toch mogen we, aldus Pasmans zelf, hem geen complotdenker noemen, al zal hij “net als Voltaire”, het recht om onze eigen mening tot uiting te brengen tot het uiterste verdedigen. “Zelfs indien mijn leven daardoor in gevaar wordt gebracht.” Geen idee of de onthullingen van Pasmans hem reeds doodsbedreigingen opleverden. Indien ja, dan komen ze misschien van Big Television. Hij schrijft, en ik moet dit vrijwel volledig citeren: “Terwijl onze democratie elke dag verder afbrokkelt, debatteren virologen lustig verder hoe een virus zich wel of niet verspreidt. Als niet-viroloog heb ik echter de hoofdoorzaak ervan gevonden. Ik heb lang getwijfeld of ik het bekend zou maken aangezien ik mezelf niet graag op de borst klop. Via een gerandomiseerd dubbelblind placebogecontroleerd onderzoek –dat inmiddels gecensureerd werd– heb ik kunnen aantonen dat het voornamelijk de tv is die het virus verspreidt. Mijn studie is inmiddels peer-reviewed.” Er is een kans dat Pasmans dit tongue-in cheeck bedoelt. Maar misschien ook niet. Het boek is immers doorspekt met uitspraken die zodanig extreem zijn, dat het moeilijk is om de mogelijke humor er in te bespeuren. Het gaat voortdurend over gecensureerde studies, over briljante wetenschappers die het zwijgen is opgelegd, over de nieuwe wereldorde waarbij het China van Mao Zedong zal verbleken. De auteurs die Pasmans aanhaalt om zijn beweringen te ondersteunen, zijn zonderuitzondering “zeer befaamd”, “vermaard”, “briljant”, en ze behoren “tot de wereldtop”. Een typisch voorbeeld is Judy Mikovits,“een grensverleggende microbiologe en auteur van het recent verschenen boek Plague of corruption, een uitgave waarmee ze haar leven riskeert” (pag.104). Pasmans haalt geregeld Mikovits aan, steeds in zeer lovende bewoordingen. Wat hij vergeet te vermelden is dat haar omstreden medische claims volkomen vals bleken. Mikovits werkte mee aan de ‘documentaire’ Plandemic (waar Pasmans zijn titel aan ontleende) wat de Amerikaanse oncoloog David Gorski tot de volgende uitspraak bracht: “the amount of nonsense, misinformation, disinformation, and conspiracy mongering in Mikovits’ response to questions is truly epic”.
Het zal Pasmans allemaal worst wezen. De wetenschappelijke gemeenschap neemt Mikovits en zijn andere inspiratiebronnen niet ernstig, maar dat ligt niet aan hen. Waaraan dan wel? Pasmans geeft geen duidelijk antwoord. Het zou kunnen dat al die vele duizenden biologen, virologen, vaccindeskundigen, epidemiologen, biostatistici enzovoort, in de zak zitten van Bill Gates, Big Pharma en diegenen die verantwoordelijk zijn voor het 5G netwerk. Wiens brood men eet, enzovoort. Maar velen onder hen kennen domweg de ware toedracht niet. “Mensen worden al decennia onwetend gehouden”, merkt Pasmans op. Gelukkig zijn er genoeg moedige dwarsdenkers, die zo ultraslim zijn dat ze het hele plan doorzien. Wat tienduizenden journalisten missen, zien mensen als Pasmans. De mainstream media ondersteunen “lustig en gedachteloos” de wereldwijde vaccinatiecampagne. Commentaar van Pasmans: “Je mag er gewoon donder opzeggen dat dit grootschalige experiment een aanzienlijk gedeelte van de bevolking letterlijk uit de weg zal ruimen en een ander deel zal niet enkel getraceerd worden via de ingespoten nanochips maar ook stilaan de overgang maken naar een artificieel organisme” (pag. 235).
Nutteloze virologen
Dit citaat staat ongeveer halverwege in het boek. Daarna gaat het de meer extreme toer op. Ik laat Pasmans nog eens aan het woord, want ik kan het zelf niet duidelijker verwoorden: “Musks ruimtetechnologie leidt ons naar het vaccin van Bill Gates (…) die ondertussen meer macht heeft dan Roosevelt, Churchill, Stalin en Hitler samen. Een kwantumtattoo met nanobots die zullen interageren met deze kunstmatige sub-realiteit, waardoor we stapvoets herleid worden tot computerterminals. De implementatie van 5G is dus cruciaal voor het succes van de technologische overname van de menselijke geest. Hierdoor verworden wij tot de Anne Franks 2.0” (pag. 246). Het boek bevat talloze van dergelijke uitspraken, die soms achteloos lijken neergepend, alsof het voor zichzelf spreekt wat er staat. Zo bijvoorbeeld over de anderhalvemeter-maatregel: “Een regel die men ons opgelegd heeft om ons in de toekomst beter te kunnen traceren. (…) Het wordt ook al toegepast bij Special Forces Medical Sergeants. Een van de redenen waarom deze mannen gedrild zijn om op anderhalve meter van elkaar te vertoeven, is omdat ze zo individueel getraceerd kunnen worden via satellieten. En hoe beter wij hier nu in geconditioneerd worden, hoe beter elk van ons in de nabije toekomst gevolgd kan worden en met wie je allemaal contact hebt gehad. Het kan allemaal via het vaccin in combinatie met het kunstmatige smart grid” (pag. 356). Verbluffend, al die onthullingen. Langzaam maar zeker maakt Pasmans duidelijk waarover het gaat. De hele coronacrisis is opgezet spel. De burger moet geloven dat er een levensgevaarlijk virus rondwaart, maar dat de redding in het vaccin schuilt. Uiteindelijk wil een kleine groep mensen, waaronder Bill Gates, de hele mensheid onder controle krijgen. Of erger, dat is niet steeds duidelijk. Zo schrijft Pasmans: “5G zal in fasen opgetrokken worden naar 60GHz en op dat punt zal ons lichaam zo goed als stoppen met de opname van zuurstof.” Pasmans ontkent het bestaan van het virus op zich niet (wat sommige complotdenkers wel doen), maar heeft er een mening over die het gros van de virologen ongetwijfeld verrassend vindt. Vaccins zijn om meerdere redenen verwerpelijk, maar geen nood, Pasmans heeft zelf een medisch wondermiddel ontdekt: “Van harte kan ik je aanbevelen: magnesium, de vorm l-threonaat, het aminozuur l-lysine en het kruid andrographis paniculata. Voorts is fulvinezuur in staat om de nadelige effecten van straling op het lichaam te reduceren.” (pag. 261) Of Pasmans, die niet medisch geschoold is, dergelijk advies mag geven laat ik hier in het midden. Virologen hebben ons niets zinnigs te vertellen in deze crisis. We moeten hen, aldus Pasmans, zo snel als het kan inruilen voor “volledig onafhankelijke stralingsdeskundigen en critici van kunstmatige intelligentie die onze soort kunnen behoeden voor decimatie en ons uit de klauwen van een artificieel totalitair regime kunnen houden.” (pag. 266)
Fan van David Icke
Het is ondertussen duidelijk dat er geen beginnen aan is om alle claims in het boek te bespreken. Telkens Pasmans een pseudowetenschappelijke bewering doet of een complottheorie aanhaalt, gaat hij meteen voor de meest radicale versie ervan. Laat ik een voorbeeld geven. Op pag. 293 gaat het over “de inside job die 9/11 was”. Pasmans citeert instemmend de soapacteur en muzikant Ronn Moss, die ontkent dat echte vliegtuigen zich te pletter vlogen tegen de WTC torens. In werkelijkheid waren het hologrammen, denkt hij. Van alle mogelijke complotdenkers, is Pasmans het meest in de ban van de Britse voormalige voetballer en sportjournalist David Icke, die hij tientallen keren citeert. Icke denkt onder meer dat een “interdimensioneel” ras van reptielachtigen de eigenlijke macht op aarde in handen hebben. Ze creëerden een genetisch gewijzigd mensenras dat zelf half reptiel is. Een en ander heeft ook te maken met de illuminati, het geheime genootschap dat al eeuwen de mensheid angst aanjaagt, zodat de reptielmensen zich kunnen voeden met de negatieve energie die door de angst vrijkomt. Of toch iets in die zin. Tussendoor is David Icke ook antisemiet, beweert hij dat de vervalsing bekend als ‘de protocollen van de wijzen van Zion’ authentiek is en dat we in de matrix leven die gecontroleerd wordt vanop de maan. Wie meer in detail wil weten wat Icke zoal allemaal beweert, zie Wikipedia4.Pasmans verwijst niet naar de reptielentheorie en het antisemitisme (al sneert hij wel naar George Soros, de miljardair en filantroop die vaak het mikpunt is van antisemitische haatberichten). Maar hij volgt David Icke in zijn waanbeelden over de nieuwe wereldorde.
Op weg naar de totalitaire samenleving
Elke pagina bevat minstens één bewering die manifest onwaar of verdraaid is, of die slechts een deel van het verhaal vertelt. Ik geef een voorbeeld. Op pagina 219 verwijst Pasmans naar Gandhi, die in 1921 schreef “dat vaccinatie een barbaarse en dodelijke misleiding is”. Pasmans verzwijgt dat Gandhi later zijn mening volkomen herzag. (Overigens reageerde hij eerder tegen de Britten, dan tegen vaccinatie op zich.) In 1930 was hij getuige van een uitbraak van de pokken, waarbij kinderen stierven omdat ze niet waren gevaccineerd. Gandhi zei toen: “I can’t sleep. (…) I feel the weight of their deaths on my shoulders. I prevailed upon their parents not to get them vaccinated. Now the children are passing away”.5 Opvallend is ook de wijze waarop Pasmans zich psychologische inzichten en sommige schrijvers toe-eigent. Zo citeert hij meerdere keren instemmend George Orwell en Aldous Huxley (wat veel complotdenkers doen) en verwijst hij naar de cognitieve dissonantietheorie. Blijkbaar ondervindt een middelgroot leger van journalisten, wetenschappers en academici die ‘het officiële verhaal’ volgen, ernstige cognitieve dissonantie ten gevolge van de schokkende informatie die Pasmans verzamelde. Hun dissonantiereductie bestaat erin om de hele ontmaskering straal te negeren en nóg sterker, geloof te hechten aan wat de virologen en hun collega’s vertellen. Het is dan ook duidelijk, aldus Pasmans, dat “de biofarmaceut Willem Engel” terecht zegt dat “het hele wetenschappelijke model best op de schop kan” (pag. 346). Op pagina 295 staat wat wellicht de beste en meest compacte samenvatting is van het boek: “En dit is dus de bedoeling. Ons allen afhankelijk maken van een globale totalitaire staat, waarbij slechts een minimale uitkering ons zal zijn vergund. De volgende stap zal een soort van puntensysteem zijn dat op je ingeplante chip staat. Maar om tot dit punt te komen moet er eerst een economische ramp gecreëerd worden. Hierdoor zullen de meeste mensen zelf gaan smeken om een vaccin met nanotechnologie waarvan zij denken dat deze de redding zal brengen (…).”
Tot slot. Maar liefst drie mensen schreven een nawoord bij het boek: Marcel Messing, Elke F. de Klerk en Kris Gaublomme. Geen onbekende namen voor skeptici. Ik kan het niet laten om ook uit hun bijdragen een paar zinnen te citeren, ze spreken voor zich. Marcel Messing is nog onbedoeld grappig. Hij schrijft: “Als u dit boek na lezing terzijde legt met de gedachte dat hier de zoveelste complotdenker aan het woord is, vergist u zich”. Ik moet bekennen dat ik me dan blijkbaar toch zeer ernstig vergis. Een beetje verder schrijft Messing dat Pasmans aantoont “dat de mens gereduceerd wordt tot een object van een diabolische machtselite” (…), die “een nieuwe wereldorde” wil realiseren. Misschien verschillen Marcel Messing en ik van mening over wat complotdenken is. Elke de Klerk houdt het eerder zweverig: “De lockdown van de gehele aarde in dit universum duurt eigenlijk al vele eeuwen maar zal nu spoedig eindigen. Dan vangt de echte vrijheid aan. De woorden van Jezus – het leven is als een brug. Loop eroverheen maar blijf er niet hangen – zijn nu cruciaal”.
Helemaal niet grappig noch zweverig vind ik het nawoord van de homeopathische arts Kris Gaublomme. Hij geeft wat goede raad aan wie kritisch wil zijn: “Met een minimum aan onderzoek praat je de doorsnee arts al snel onder tafel als het over vaccins gaat”. En: “Laat deze absurditeit de trigger zijn om in actie te schieten en te ijveren voor het enige alternatief voor een covidvaccin: een natuurlijke groepsimmuniteit in plaats van een fictieve immuniteit na vaccinatie”. Met andere woorden, Gaublomme bepleit een soort Survival of the fittest als strategie. Het is nochtans zelden een goed idee om ethiek te baseren op de bijwijlen gruwelijke natuur.
Johan Braeckman is hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Gent en redactielid van Wonder en is gheen Wonder.
Voetnoten
1. Zie Michael J. Wood et. al.: Dead and Alive. Belief in Contradictory Conspiracy Theories, in: Social Psychological and Personality Science, Vol. 3 (6), 2012, pp. 767-773.
2. Zie ook Jérôme Bellayer: Stralingsgevoeligen. Staan we aan het begin van een gezondheidscatastrofe? (ASP ism SKEPP,2020)
3. Wie meer in detail wil kennismaken met het gedachtegoed van Roy Martina, zie het artikel van Rob Nanninga in Skepter 11.2(1998): https://skepsis.nl/martina/
4. https://en.wikipedia.org/wiki/David_Icke
5. Jonathan Berman: Anti-vaxxers. How to Challenge a Misinformed Movement (The MIT Press, 2020, pag. 50)