Cannabis als medicijn

Cannabisbureau

Cannabis is ‘booming business’, omdat veel wordt verwacht van de medische toepassingen ervan. Met de regelmaat van een klok worden studies gepubliceerd over zogenaamde gunstige effecten van cannabisproducten. Een gekende truc, want als gevolg van de media-aandacht voor dit onderzoek gaan nog meer mensen investeren in de cannabisindustrie. De verwachtingen zijn volgens wetenschappers veel te hoog gespannen en economen waarschuwen de beursgenoteerde bedrijven voor een bubbel.

In eigen land richtte de Limburgse ondernemer Joris Vanvinckenroye de start-up Cannovex op, een biotech-bedrijfje gevestigd in Kinrooi, dat investeert in medicinale effecten van cannabis. Een cannabisplantage start je niet zo maar. Om cannabis te mogen kweken voor onderzoek, beloofde de voormalige minister van Sociale Zaken De Block een cannabisbureau op te richten binnen het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) dat de kweek voor onderzoeksdoeleinden zou legaliseren. Dat bureau bestaat tot op heden nog niet. Cannovex paste daar een mouw aan door in Nederland wiet te kweken voor haar onderzoek. Daar kreeg het jonge bedrijf wel de toestemming. In België werden in het verleden meerdere wetsvoorstellen ingediend om het medicinaal gebruik van cannabis te regelen, maar deze werden nooit ernstig besproken in het parlement.

THC heeft beperkte effecten

Cannabis, ook wel marihuana of wiet genoemd, bestaat uit de gedroogde bloemen van de vrouwelijke plant van Cannabis sativa L (hennepplant). Cannabis bevat twee werkzame stoffen: het roesopwekkende THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol), een stof zonder roeseffect. De cannabisolie die je vrij kan kopen, bevat enkel CBD en mag slechts sporen van THC bevatten. Nochtans is vooral het THC interessant. THC heeft een aantal gunstige effecten, o.a. op spastische spiersamentrekkingen, chronische pijn, misselijkheid als gevolg van chemokuren en om de eetlust te verbeteren bij aidspatiënten. Deze effecten zijn aangetoond in studies, zij het vaak van lage kwaliteit.

In België is er op dit moment slechts één geneesmiddel op de markt met als actief bestanddeel THC: Sativex®, een mondspray die soms wordt voorgeschreven aan personen met multiple sclerose (MS), een aandoening die met pijnlijke spierspasmen kan gepaard gaan. Het gebruik ervan wordt streng gecontroleerd en de mondspray wordt enkel op doktersvoorschrift afgeleverd. Terecht, want THC kan verslaving in de hand werken, en het product heeft ook bijwerkingen zoals vermoeidheid en duizeligheid.

CBD werkt niet

Het leeuwendeel van de cannabisproducten die vandaag verkocht worden, zonder voorschrift en zelfs in de apotheek, mogen hoogstens kleine sporen van het roesopwekkende THC bevatten. Ze bevatten haast enkel CBD. CBD heeft geen overtuigend effect op de gezondheid, terwijl er overal CBD-shops verschijnen. Ze pikken een graantje mee van de hype rond medicinale cannabis. Veel mensen gebruiken cannabisolie omdat ze overtuigd zijn dat het kalmeert of pijnstillend werkt. De verkoop van CBD-producten door sommige apothekers wekt bovendien de indruk dat het gaat om een werkzaam product, al verkopen de meeste apothekers het niet.

Ook het internet staat vol met verhalen van personen die beweren genezen te zijn van kanker dankzij cannabis, maar dergelijke anekdotes zijn oncontroleerbaar en niet geschikt als bewijsvoering. Laboratoriumonderzoek vindt enig effect van cannabis(olie) op kankercellen, maar dit wordt niet bevestigd in studies met patiënten.

Er is tot nader order enkel een werkzaamheid aangetoond bij bepaalde vormen van dramatische epilepsie bij kinderen zoals het syndroom van Dravet. Voor “gewone” vormen van epilepsie is de stof niet werkzaam, wat veel patiënten niet tegenhoudt om veel geld uit te geven aan CBD middeltjes of zelfs joints.

Werkingsmechanisme

Het lichaam maakt stoffen aan met een structuur die verwant is aan THC. Men noemt ze de endocannabinoïden. Endocannabinoïden binden op receptoren die zich onder andere op zenuwcellen bevinden. Deze bindingen beïnvloeden diverse fysiologische processen, waaronder voedselinname en pijn. Sinds de ontdekking van de cannabisachtige receptoren is de interesse in medicinale cannabis alleen maar toegenomen. Wanneer THC op deze receptoren bindt, bekomt men eveneens een eetluststimulerend en pijnstillend effect.

Helaas veroorzaakt medicinale cannabis ook heel wat nevenwerkingen, wat het minder bruikbaar maakt als medicijn. Zo kan THC angst en paniek veroorzaken. Bij daarvoor gevoelige personen is de kans op de ontwikkeling van schizofrenie reëel. Daarom is psychose of een familiale voorgeschiedenis van schizofrenie een absolute contra-indicatie voor medicinale cannabis.

Ook verslaving is niet uit te sluiten. Tot de mogelijke lichamelijke nevenwerkingen rekent men vermoeidheid, duizeligheid, bloeddrukval, versneld hartslag, droge mond en vraatzucht. Het toedienen van cannabis via het roken van een joint is medisch onverantwoord omdat het roken van cannabis net zo schadelijk is als het roken van tabak. Bovendien zijn joints meestal zelf gerold en zonder filter. Daarom wordt soms met een vernevelaar gewerkt die de werkzame bestanddelen laat verdampen.

Marleen Finoulst is arts en journalist