Gevaarlijke geneesmiddelen

De drie patiënten waren een vrouw met borstkanker in Harvester, Missouri, aan wie op een gegeven moment Procrit 2.000 U/ml werd toegediend, hoewel er op het etiket de voorgeschreven 40.000 U/ml stond. Farmaceutische criminelen noemen zo iets ‘uplabeling’. De terugslag in haar toestand werd eerst aan de ziekte toegeschreven. Of haar overlijden het gevolg van dit bedrog was, is niet meer na te gaan. Het tweede slachtoffer van uplabeling was een jongen in Deer Park, Long Island, NY, die herstellende was van een levertransplantatie. Hij kreeg in plaats van het voorgeschreven Epogen 40.000 U/ml dat $ 470 per ampul kost, slechts 2.000 U/ml naar binnen, dat waarschijnlijk nog vervuild was ook. De jongen overleefde het, maar wantrouwt nu ieder medicijn dat hij gebruiken moet om in leven te blijven. De derde was een aids/hiv-patiënt in  San Francisco die in plaats van Serostim (kosten: $7.000  per maand) twee andere, veel goedkopere hormoonpreparaten had gekregen, hoewel er wel Serostim op het etiket stond. Hij ontdekte dat op tijd en overleefde het. Deze patiënten hadden hun medicijnen niet via e-mail bij onbekenden besteld, maar bij de apotheek, op recept van een arts. Hoeveel andere gevallen er nog zijn en hoeveel daarvan het niet overleefd hebben, weet geen mens.

De handhaving van wetten betreffende de geneesmiddelenvoorziening is in de Verenigde Staten gedeeltelijk in handen van de Food and Drug Administration (FDA). Veel wordt overgelaten aan de individuele staten. Er zijn slechts drie groothandels die direct van de fabrikant kopen. Grote ketens van drugstores (een combinatie van apotheek en drogisterij) en grote ziekenhuizen kopen vaak bij de ‘grote drie’ of rechtstreeks bij de fabrikant. Tussen de grote drie en de meeste apotheken is er nog een laag van groothandels,secondary wholesalers, die handelen in ‘tweedehands’ geneesmiddelen, zoals overschotten van collega’s of van verpleeg- en ziekenhuizen, maar ook in medicijnen die soms zijn ontvreemd uit ziekenhuizen en verpleeghuizen en in medicijnen die gekocht worden van ouden van dagen, kanker- en aidspatiënten en verslaafden die andere dingen, zoals voedsel, huur of illegale drugs nog meer nodig hebben dan hun medicijnen. Groothandelaars in Florida moeten wel een vergunning hebben om in medicijnen te handelen, maar deze werd ook uitgereikt aan mensen met een strafblad. Groothandelaars met vergunning kochten van handelaars zonder vergunning uplabeled medicijnen. Door de lage inkoopprijs van die middelen werd er door frauduleuze groothandelaren grof geld verdiend en wel zo grof dat heroïne- en cocaïnedealers hun handel opgaven en groothandelaren in medicijnen werden. Weliswaar eisten zowel een wet in Florida als de federale wet dat inkoop en verkoop door de groothandel, vanaf de fabriek tot aan de apotheker, moesten worden vastgelegd in een pedigree (een stamboek), maar in Florida werd de wet nauwelijks of niet nageleefd en de FDA stelde de uitvoering van de federale wet telkens uit. Het duurde tot 2006 voor beide wetten in voege traden. In beide gevallen was de vertraging het gevolg van het gelobby van handelaars en fabrikanten die de wetgeving een belemmering van de vrijhandel noemden. Met als gevolg, onder andere, dat een groothandelaar kort na een spectaculaire inbraak zijn eigen gestolen voorraad weer aangeboden kreeg tegen een aantrekkelijke prijs! Uiteraard zonder pedigree.

Het hart van het verhaal is hoe de vijf ‘horsemen of the Apocalypse’ , twee inspecteurs van het Bureau of Statewide Pharmaceutical Services en drie politiemensen, twee van het Miami-Dade  politiecorps en een specialist van het Florida Department of Law Enforcement, drie jaar lang dag en nacht werkten om het criminele netwerk te pakken te krijgen dat vervalste medicijnen op de Amerikaanse markt bracht. Dit netwerk had weliswaar zijn thuisbasis in Florida, maar zijn bereik strekte zich uit over de hele Verenigde Staten. De vervalste medicijnen die door dit netwerk in omloop werden gebracht, waren geen producten uit Verweggistan, maar geneesmiddelen die in de Verenigde Staten vervaardigd waren. De auteur gebruikt dit verhaal om een gedetailleerde beschrijving te geven van de methodes waarvan criminelen zich bedienen om medicijnen te stelen of te kopen, te vervalsen en weer in omloop te brengen. De schrijfster geeft een gedetailleerde beschrijving van de manier waarop ampullen met 2.000 U/ml Epogen werden voorzien van etiketten voor 40.000 U/ml. Het gereedschap hiervoor is gewoon op e-Bay te koop. Even gedetailleerd is ze in haar omschrijving van het werk van de detectives en van de farmaceutische inspecteurs, van vervelende, routineuze klussen zoals het uitpluizen van vuilniszakken of het volgen van verdachten, tot de daarop volgende arrestaties en het gesjacher met de advocaat van de verdachte, die een lagere straf vraagt in ruil voor medewerking van de verdachte. Veel aandacht wordt besteed aan de onverschilligheid van de FBI en zelfs van de FDA die soms uitmondt in tegenwerking van justitie, en aan de laksheid van politici van de staat Florida. De vader van bovengenoemde leverpatiënt was onthutst door de onverschillige houding van de FDA ten opzichte van wat zijn zoon was overkomen. Het boek geeft namen van de diverse groothandels, frauduleuze handelaars en hun medewerkers, van onverschillige of tegenwerkende ambtenaren, van de lobbyisten, kortom van iedereen die erbij betrokken was. Desondanks is het geen langdradig verhaal. Integendeel, het boek leest als een spannende thriller.

En Nederland, of liever de EU, zijn die veilig? Niet echt. In 2004 werden door de IGZ 1500 verpakkingen Cialis uit apotheken teruggeroepen . Afgelopen zomer bereikte een zending valse Lipitor ook al een apotheek. Een tweede zending die tijdig door de Inspectie werd onderschept zou volgens Pfizer echt zijn, maar het laboratorium vond twee verschillende vervalsingen. Reken maar dat er meer aanvallen zullen volgen. Bedenk wel dat er op het ogenblik maar één inspecteur bij de Inspectie is die fulltime bezig is met het opsporen van farmaceutische criminelen. Bedenk dat er ook in de EU mensen zijn die vrijhandel belangrijker vinden dan volksgezondheid. Eisen dat controles versoepeld worden, in de regel geuit door mensen die zelf te goeder trouw zijn, is een van de tactieken. Juist op dit gebied is waakzaamheid zonder meer geboden, onder meer via een sterke Inspectie voor de Gezondheidszorg

Titel: Dangerous Doses
Ondertitel: How counterfeiters are contaminating america's drug supply
Auteur: Katherine Eban