Wat niet bewezen is, verdient geen erkenning

Wat is osteopathie, wat is een osteopaat? Het blijkt dat het een vlag is die zeer verschillende ladingen dekt, zowel in de opleiding als in de praktijk. De ene heeft een paar weekends les gevolgd, de andere veel langer. De inhoud en kwaliteit van de opleidingen is ook zeer divers.

Is er echt niets bewezen over osteopathie? Toch wel. Sommige manipulaties hebben een bewezen, zij het beperkt nut voor bepaalde vormen van pijn aan rug, nek en sommige gewrichten, maar niet duidelijk superieur aan andere behandelingen.

Huilbaby's

Nogal wat osteopaten en chiropractors beperken zich niet tot die bewezen indicaties, ze kraken, drukken en masseren voor heel wat meer, zoals huilbaby's, ze leggen ‘gezakte' nieren of levers ‘goed' en nog veel meer. Ze laten de klant regelmatig op onderhoud komen als preventie tegen ernstige ziekten, echt waar. De ergste vorm van kwakzalverij door heel wat osteopaten is de zogenaamde cranio-sacrale behandeling: ze beweren dat de oorzaak van alle ziekten moet gezocht worden in een slechte stroming van het hersenvocht, die ze dan gaan regelen door de beenderen van de schedel ‘goed' te zetten en met de vingers in aars of vagina het staartbeen te manipuleren. Een officiële afkeuring door hun vereniging van dergelijke malafide handelingen laat nog steeds op zich wachten.

Dat sommige mensen tevreden zijn over osteopathische behandelingen is een feit. Het placebo-effect en het welzijnsgevoel kunnen zeer sterk zijn bij aanraakbehandelingen. Maar heeft het zin, is het in het belang van de volksgezondheid om een speciale erkenning in het leven te roepen voor een beroep dat enkel een aantal handgrepen toepast, die dan nog maar een zeer beperkt nut hebben?

Als een behandeling bewezen werkzaam is voor een bepaalde kwaal, dan wordt ze opgenomen in de geneeskunde. Aan de universiteiten van Leuven, Brussel en Gent bestaan postgraduaat-cursussen in de manuele therapie, die onderzoek doen en onderwijs geven, die trachten de bewezen technieken uit de osteopathie, chiropraxie en nog andere systemen te selecteren en zich te ontdoen van de nonsens en kwakzalverij die in die systemen welig tiert.

Sommige osteopaten vragen zelfs een erkenning als een soort eerstelijnsdokter, die zelf mag beslissen welke behandeling een patiënt nodig heeft. Dit is onverantwoord gevaarlijk.

De minister moet een belangrijke principiële beslissing nemen: is het verantwoord om een speciale erkenning te organiseren voor behandelingen op basis dat een aantal mensen er tevreden over zijn, alhoewel die geen of onvoldoende bewijs hebben van werking?

Achterpoortje

In de reguliere geneeskunde van vandaag geldt de evidence based-regel: een behandeling wordt aanvaard en onderwezen als er duidelijk bewijs is voor de werking. Wat niet bewezen is moet eruit, ook al bestaat het al eeuwen. Door de wet-Colla wordt nu een achterpoortje opengezet om onbewezen behandelingen te doen opnemen in de reguliere geneeskunde, zonder dat ze aan enige bewijsregel hebben voldaan, enkel op basis van populariteit en commercieel succes.

De osteopaten eisen dan ook nog dat ze zelf de regels mogen bepalen en het toezicht en de controle mogen doen. Dit zet de poort wijd open voor misbruiken en kwakzalverij, zoals de ervaring in sommige landen al meermaals heeft aangetoond.

In het kader van die wet zijn er verschillende commissies bezig om adviezen over erkenningen te formuleren aan de minister. We kunnen ons afvragen wat de waarde zal zijn van adviezen die gemaakt worden door een commissie waarvan minstens de helft van de leden een direct persoonlijk en financieel belang heeft bij dat advies.

Willem Betz is emeritus diensthoofd huisartsenopleiding VUB, voorzitter van Skepp.

Oorspronkelijk verschenen in De Standaard: https://www.standaard.be/cnt/dmf20121218_00407008