Van academie naar kwakkademie?

De directie van de Thomas Moore Hogescholen besloot een cursus homeopathie voor vroedvrouwen te schrappen (dS Avond 20 juli). Die opleiding van 50 uur was bedoeld om de wettelijke titel van vroedvrouw-homeopaat behalen. Die bizarre titel is een product van de wet-Colla (1999) en het Koninklijk Besluit Onkelinx over homeopaten (2014), die allebei erg omstreden zijn. Minister Maggie De Block (Open VLD) zou iets heel nuttigs doen als ze beide liet herroepen.

Minister Marcel Colla (SP.A) zag dat er nogal wat mensen een beroep deden op illegale behandelaars en wou die patiënten beschermen tegen kwakzalvers. Maar misschien wou hij die behandelaars ook wel helpen. Zijn wet over de ‘nietconventionele praktijken’ werd soms op applaus onthaald, maar tegelijk was er ongerustheid over ‘charlatans die erkend worden door de staat’.

Om erkend te worden, zijn er heel wat voorwaarden. De behandelaars moeten, per soort, een vereniging laten erkennen. Daarop moet de minister voor elke ‘praktijk’ een kamer oprichten. De leden zijn voor de helft behandelaars en voor de helft afgevaardigden van de universiteiten. De kamer maakt adviezen die met tweederdemeerderheid moeten goedgekeurd worden. Dat advies gaat dan naar een overkoepelende commissie, ook paritair samengesteld, die het bespreekt en al dan niet goedkeurt als een advies aan de minister, die het moet uitvoeren.

Paniek in het ministerie

Na de invoering van de wet in 1999, gebeurde er tien jaar lang niets meer. Het standpunt van de universiteiten was duidelijk: zij erkennen geen behandelingen waarvan de werking niet bewezen is. Meerdere ministers waagden zich niet aan de uitvoering van die wet, die als een onwerkbaar onding gezien werd, tot de Belgische staat in 2010 door een rechter werd veroordeeld tot een dwangsom van 5.000 euro per maand aan de osteopaten, wegens schade door gemiste kans op erkenning. Paniek in het ministerie, de dwangsom tikte aan. In allerijl werden er kamers en een paritaire commissie opgericht, werd er in het Staatsblad gepubliceerd, en werden vergaderingen belegd. Het gesjoemel was begonnen. Er kwam een klacht door de decanen van de faculteiten geneeskunde. De artsen die zij voorgesteld hadden, werden niet aangesteld. Waren ze te kritisch voor kwakzalverij? Nieuwe gecorrigeerde lijsten verschenen in het Staatsblad.

De kamers begonnen te vergaderen en de verontwaardiging van de universiteiten over manipulatie steeg. De ambtenaren leidden de vergaderingen. Ze verhinderden al bij aanvang om de wettelijk vereiste stemming te laten plaatsvinden of het in het belang van de volksgezondheid is om een bepaalde praktijk te erkennen. Ze deden veel tijd verliezen met gepalaver over hoeveel uren opleiding er nodig zijn en welke verzekering. Protest hiertegen werd weggewuifd. Nogal wat vergaderingen werden belegd in de drukke examentijd, waardoor de universitairen niet aanwezig konden zijn. Zo worden er merkwaardige standpunten doorgesluisd.

De kritiek van de universiteiten zwol om verschillende redenen aan. Zo werd een stemming vervalst door niet-gerechtigde vervangers te laten deelnemen. De decanen geneeskunde vroegen een gesprek met de minister daarover, maar Laurette Onkelinx (PS) negeerde dit en maakte zelf een KB, zonder advies van de paritaire commissie, omdat die commissie niet binnen de gestelde termijn tot een besluit was gekomen. Haar medewerkers hadden erop toegezien dat de commissie niet binnen de gestelde termijn kon vergaderen.

Wat staat er zoal in dat KB? Er werd een speciale beroepstitel ‘homeopaat’ ingevoerd. Alleen erkende artsen, tandartsen en vroedvrouwen mochten die titel voeren. Er werd wel een deur opengelaten voor andere beroepen, op voorwaarde dat ze als gezondheidsberoep erkend zijn en dat de beoefenaars een bachelordiploma hebben.

Het KB specificeert per beroep hoeveel uren ‘scholing aan een universiteit of hogeschool’ er nodig zijn om die titel te verkrijgen. Voor vroedvrouwen was dat 50 uur. Niet toevallig hetzelfde aantal als de geschrapte cursus van de Thomas Moore hogeschool.

Gevaarlijke adviezen

Vermits de universiteiten unaniem weigeren opleidingen aan te bieden in behandelingen waarvan de werking niet bewezen is, dan maar proberen bij de hogescholen? Dat is wat er nu aan de hand is.

Is dit verontrustend? Ja, want de lijst van hogescholen die dubieuze behandelingen aanbieden, wordt indrukwekkend. Ja, want als artsen zich officieel homeopaat mogen noemen, kunnen ze ontsnappen aan kwaliteitscontrole op niet-wetenschappelijk verantwoord handelen.

Het recente onderzoek van het wetenschappelijk tijdschrift Eos bij artsenhomeopaten toonde aan hoe onverantwoord en gevaarlijk hun adviezen kunnen zijn.

Minister Onkelinx had ook nog een KB over de erkenning van osteopaten klaargestoomd, dat was nog erger en absurder dan dat over de homeopaten. Gelukkig werd dat in 2014 tegengehouden in de ministerraad.

Kwaliteitsbewaking in de geneeskunde is belangrijk. Er werd al veel aan gewerkt, maar er blijft nog veel te verbeteren. Als we de deur openzetten voor fantasten, alleen omdat ze een aantal tevreden klanten hebben, dan is het hek van de dam en krijgen de gladde marktkramers vrij spel. Wie wil dat?

Geneeskunde die erkend is door de overheid moet beantwoorden aan eerlijke criteria. De kansen op werking en op ongewenste werking moeten bekend en afgewogen zijn. Pas dan kan er in overleg tussen arts en patiënt en met kennis van zaken een medische beslissing worden genomen.

Oorspronkelijk verschenen in De Standaard: https://www.standaard.be/cnt/dmf20170724_02986004