Skeptische Put 2017: Nancy Steels en Veerle Dobbelaere van TalentTester

Het feit dat mij de eer werd toebedeeld om de laudatio te verzorgen voor de Skeptische Put zegt veel. Het betekent dat de eer te beurt is gevallen aan mensen die zich onverdienstelijk hebben gemaakt in het verspreiden van onzin in de wereld van Human Resources, door sommigen ook wel eens de intensieve mensenhouderij genoemd.

Recent kwam dit vakgebied wel meer in de pers. Wie herinnert zich niet de door de Vlaamse overheid gesubsidieerde boscoaches – officieel natuurcoaches genoemd? Loopbaancheques worden gebruikt om mensen te laten wandelen in het bos onder begeleiding van een coach. Niet dat de coach een soort van gesprekstherapie voert. Neen, bijvoorbeeld door van boom naar boom te gaan, is het probleem waarmee iemand daarnet zat, bij de vorige boom gebleven. In de krant De Tijd lazen we dat de boscoach “vergezeld door onder meer Vlaams minister van Omgeving en Natuur Joke Schauvliege (CD&V)” het volgende stelde: “Op deze plaats is het probleem waarmee je daarnet nog zat, helemaal opgelost. Kunnen jullie je dat voorstellen?”

“Het voelt hier inderdaad anders – ik voel me opgelucht en kan zo weer verder” schijnt minister Schauvliege te hebben geantwoord. Hoeveel legt de overheid bij? Maar liefst 510 euro per sessie van vier uur! De klant betaalt slechts 40 euro voor een loopbaancheque.

Toch is het niet de boscoach die de prijs te beurt valt, noch Joke Schauvliege, noch de VDAB – ofschoon deze laatste voor mij een speciale vermelding verdient, gelet op het feit dat VDAB die bos- of natuurcoaches erkent en de facto de subsidies toekent. Zo erkent VDAB trouwens ook het bedrijfje van de laureaten. Ja inderdaad, u hoort het meervoud, twee dames delen vandaag de skeptische put – ze werken weliswaar bij hetzelfde bedrijf. Meer daarover later.

Een tweede fenomeen dat we sinds een paar jaar zien is dat Bekende Vlamingen na hun carrière als acteur of televisiegezicht zich plots opwerpen als coaches. Coaching is een terrein dat vaak moeilijk te onderscheiden valt van therapie. Coaches beweren immers vaak aan ons psychisch welbevinden te werken. Ingeborg Sergeant kennen we al langer want zij kreeg de skeptische put al in 1999. Ze houdt zich nu bezig met Channelen, wat inhoudt dat je toegang krijgt “tot alle ideeën, kennis en wijsheid die er is en altijd beschikbaar zal zijn”.” (bron: website www.evolutie.ws – de website van Ingeborg). Martine Prenen is ook nog zo een “hapiness and health coach” die je sinds kort ook de eeuwige jeugd belooft. Maar ook Karen Damen bekeerde zich tot her personal coachdom – wellicht geïnspireerd door haar eigen veelvuldig beroep op diverse coaches. Maar kennen we haar niet van programma’s zoals Perfect, waarin ze zelf met zichzelf in het reine probeerde te komen? Staat ze niet bekend als notoir ongestructureerd en chaotisch? Dient het nog gezegd, vaak worden zulke BV’s coach zonder formele opleiding. De verwijzing naar de BV’s doe ik niet zomaar, een van de twee lauraten is een BV!

Het spreekt vanzelf dat er naast zulke aanbieders ook goedgelovige afnemers moeten zijn. Dit zijn vooral mensen die je zou kunnen typeren als Romantici of Platonische Utopisten. Zij maken deel uit van een virtuele gemeenschap die denken dat onze maatschappij perfect maakbaar is in de richting van een perfecte harmonie en goedheid tussen de mensen. Iedereen is gelijk, we worden geboren als een onbeschreven blad of … we zijn net niet geboren als een onbeschreven blad, maar beschikken allen over talenten die we maar moeten ontdekken. Iemand die slecht presteert op school is gewoon een nog niet ontdekt talent.

Het bedrijf TalentTester ontdekte blijkbaar zowel de goudmijn van de goedgelovige studenten, werknemers als -  ja hoor – werkgevers.  Ook in de VDAB vond Talenttester een goedgelovige partner. VDAB woordvoerder Shaireen Aftab stelt dat zij niet oordelen over de gebruikte methode. Het enige criterium dat zij wensen te hanteren is dat de klant zich geholpen weet. Of dit nu een placebo- of een Barnum effect is zal de VDAB blijkbaar worst wezen. Dus kan TalentTester nu subsidies incasseren voor hun tussenkomsten voor VDAB. TalentTester noemt zijn manier om uw talenten te analyseren psychognomie. Klinkt wetenschappelijk, maar is het niet.

Op de pagina met vaakgestelde vragen (FAQ) lezen we dat het zou gaan om “Een wetenschappelijk onderbouwde studie die sinds 1741 onderzocht is door artsen, dokters, professoren en psychologen.” Dat klinkt nog altijd veelbelovend, hoewel een beetje te oud als u het mij vraagt. 1741? Over welke onderzoeksmethoden beschikte men dan? Na een beetje warrige inleiding over astrologen, alchemisten en Hippocrates komen we bij de Siang Ming-leer uit China die “de kunst om het gezicht te lezen” inhield. In een volgende zin lezen we echter dat de prediker Lavatar de “vader van de gelaatkunde is”. Hij noemde zijn leer blijkbaar de physiognomiek of “gelaatkunde met kijken naar vormen. Physiognomiek is de kennis om het karakter van de persoon te lezen”. Vervolgens verwijst men naar “andere wetenschappers” - is een prediker dan een wetenschapper? - zoals Jozeph Gall, die wordt opgevoerd als een “Weense arts en frenoloog” die ons “de leer van de morfologie van de schedel heeft geleerd. Psychognomie baseert zich dus op frenologie – de studies van de bobbels in je schedel – op de Chinese gelaatkunde en op de… kiembladenleer. Dit laatste is een leer die werd ontwikkeld door een zekere Carl Huter: “Hij ontdekte de verschillende energieën en assen in het hoofd, die hij verantwoordelijk houdt voor de vorm van de mens en zijn hoofd”.

Nadat je een testje hebt afgelegd op de website, wordt je ontvangen in een mooie villa en bekijken ze je gelaat en voelen aan je schedel. Daarmee beweerden ze dat zij je met 100% zekerheid konden aangeven “waar je talenten liggen en wat je nodig hebt om gelukkig te zijn in een job of studiekeuze.”

Wat kunnen ze zoal afleiden:

• Een bepaalde verdikking in je schedel kan en aanleg laten zien voor logisch denken of creatief talent) builtjes duiden op goed ontwikkelde eigenschappen, terwijl kuiltjes het omgekeerde laten zien;
• Ongelijke gezichtshelften kunnen iets verraden over je ratio, omdat “het rechterdeel van je hoofd verantwoordelijk is voor de ratio, terwijl de linkerkant het gevoel weerpiegelt”;
• Uw wenkbrauwen kunnen iets vertellen over uw gevoel, terwijl uw neus iets kan zeggen over uw wilskracht en de binnenrand van uw oren iets over hoe sterk uw persoonlijkheid is of in hoeverre u mededeelzaam bent. Raar, hier had ik ten minste de stembanden verwacht. Uw kin zegt ondermeer iets over uw doekracht. En zo kan ik nog wel een tijdje verder gaan.

Nancy Steels is de eerste laureate van de Skepptische put. Zij is aan van de twee zaakvoerders die het bedrijf TalentTester in 2017 oprichtten. Ze bleek onverstoorbaar toen zowel ikzelf, een academicus en een journalist van het populair-wetenschappelijke blad EOS haar aan de tand voelden. Misschien hebben wij aan haar verkeerde tand gevoeld – dit geheel terzijde. Nele De Cuyper, arbeidspsychologe aan de KU Leuven noemde het pure kwakzalverij. Bart Wille, arbeidspsycholoog aan de UAntwerpen vond de methode uiteraard eveneens onbetrouwbaar. Hij stelt zelfs dat mocht hij op basis van zulke analyse een job zou mislopen, hij deze beslissing zeker zou aanvechten. Geconfronteerd met de kritiek bedient Nancy Steels zich echter schaamteloos van een Switcheroo: ook al wordt op hun website de wetenschappelijke onderbouwing in de verf gezet en staat dit zelfs op de eerste pagina van hun rapport, stelt ze vrolijk dat ze niet beweren dat hun “methode een wetenschap is” (bron: Eos artikel). Ze stelt dat ze “weten dat een aantal academische experts kritisch is over wat we doen”, maar maakt zich daar helemaal geen zorgen over: ze stelt simpelweg dat je in elke business believers en non-believers hebt. Zei Bertrand Russel ooit niet dat de dommen “cocksure” of aanmatigend zelverzekerd zijn, terwijl intelligente mensen steeds maar twijfelen?

Ook met de waarheid lijkt zij het niet zo nauw te nemen. Ze stelt dat ze opgeleid is door professor Paul Bouts, maar na enig zoeken vinden we dat deze persoon geen professor is maar een priester. Nancy Steels schreef aan een collega van mij dat ze niet weet waar hij zijn doctoraat zou hebben behaald. Slechts op één aspect lijkt Nancy Steels gas terug te nemen: waar de website in februari 2018 eerst 100% zekerheid bood en de test voor 95% betrouwbaar was, werd dit een maand later 90%. In April herkenden mensen zich voor 85% in de analyse. Als dit zo verder gaat, geven ze tegen september 2019 toe dat de voorspelling 0% betrouwbaarheid oplevert. Dat is alvast iets om naar uit te kijken als belastingbetaler. In elk geval, om de onzin van de frenologie en de gelaatkunde nieuw leven in te blazen, is Nancy Steels de verdiende laureate van de Skeptische Put.

Maar omdat het eenzaam toeven is, eens men in de Skeptische Put valt, verdient Nancy gezelschap van een BV die zich liet omscholen tot coach bij TalentTester. De als actrice bekend staande Veerle Dobbelaere stelt zich na een NLP-opleiding ook voor als coach bij TalentTester. Geheel terzijde, NLP is ook onzin die al uitvoerig aan bod kwam in skeptische geschriften bij Skepp en bij onze zustervereniging Skepsis in Nederland – voor als coach bij talenttester. Veerle is “Life- en mental coach” en helpt zowel “bedrijven als particilieren om mensen te helpen hun volledig potentieel te ontwikkelen”. Daarbij zet ze uiteraard haar “opleiding en ervaring als actrice” in om “heel goed te kijen en te benoemen wat ze ziet”. Volgens de site van TalentTester onderwierp Veerle zichzelf aan de analyse op basis van de psychognomie. Dit is hoe de website haar karakter omschrijft:

• Praktische denkkracht
• Sterke doe-kracht
• Sterke objectieve waarneming
• Vertrekt vanuit het gevoel (Hoe valt dit te rijmen met het vorige?)
• Heeft een sterke mededeelzaamheid
• Zoekt naar het mooie en verhevenheid
• Houdt niet van ruwe manieren
• Werkt haar zaken mooi af

En dit lijstje is nog niet compleet.

Dat is verdorie beter dan een horoscoop! Geen spatje van zwaktes of ontwikkelpunten te bespeuren. Alleen maar talent. Voor haar transformatie van al dan niet succesvolle actrice naar schedel, gelaat en kiembladdeskundige verdient zij het om Nancy Steels te vervoegen in de Skeptische Put. Hopelijk ontdekken zij tijdens hun verblijf aldaar nog meer zaken van elkaar. Zij kunnen bijvoorbeeld eens experimenteren met het analyseren van hun haar en kapsel, wat hun collega in Nederland, een zekere “René Emmerich, de laatst erkende frenoloog van Nederland”. En wie weet, misschien komen ze Ingeborg nog tegen.

Graag had ik ze hier gehad, dan konden we meteen controleren of zij wel beschikken over de kenmerken voor een vrouwelijke ondernemer: volgens een artikel op hun eigen website is dat immers “een vierkant hoofd, een plat voorhoofd, hoge jukbeenderen en een uitstekende kin”. Een vierkant hoofd lijkt me overigens ideaal voor de receptie straks: dan moet je niet meer zoeken waar je je glas zal neerzetten. ;-D