Het COST B4-Rapport

COST is een initiatief van de Europese Unie om onderzoekers uit verschillende landen samen te brengen om informatie over hun research uit te wisselen.

De actie B4 ging over Niet-Conventionele Behandelingen (NCB) en kende vanaf de start een speciaal verloop door de aard van het onderwerp. Van in het begin van de actie was er een meerderheidsvertegenwoordiging van beoefenaars van NCB, waarvan sommigen deze actie wilden gebruiken om hun methodes te promoten. Dit werd sterk aangevochten door de minderheid academici in de groep en ook door NCB-practici die hadden aanvaard dat hun enige kans op erkenning moet gaan via de wetenschappelijke bewijsvoering .

De positieve uitkomst van deze actie is dat uiteindelijk de standpunten dichter bijeen kwamen en er een ruime consensus bereikt werd over heel wat punten. Na opmaken van een inventaris van de beschikbare bewijzen voor de werkzaamheid voor NCB, en grondige analyse van de beste ervan, werden o.a. volgende conclusies geformuleerd (dit is een selectie):

Algemene Besluiten Executive Summary pag. 6-7:

• "Velen maken gebruik van NCB. Het is niet duidelijk in welke mate dit gebeurt op basis van eigen overtuigingen, op basis van onderzoeksresultaten, door misleidende reclame en verkoopscampagnes of door ontevredenheid met de opties aangeboden door de Conventionele Behandelwijzen (CB)"
• "Het is te verwachten dat NCB een rol zullen blijven spelen. Iedereen die daar bij betrokken is moet er op toezien dat de aangeboden behandelingen werkzaam en veilig zijn"
• " Voor het ogenblik is er een discrepantie tussen het geloof en de verwachtingen van NCB-practici en -patiënten, en de bewijsvoering door research"
• " De bestaande procedures voor erkenning van behandelwijzen en practici moeten evenzeer toegepast worden op hen die NCB aanbieden. Ethische aansprakelijkheid en disciplinaire codes moeten evenzeer gelden voor NCB als voor CB"
• "Er moet zorgvuldig over gewaakt worden dat geen nieuwe behandelingen in praktijk gebracht worden zonder bewijzen afkomstig van onderzoek van de hoogste kwaliteit"
• "Het voornaamste criterium om een behandeling te kiezen is de werkzaamheid.
  Deze wordt best aangetoond door de gerandomiseerde dubbelblinde proef. Het is aanbevolen dat bij deze proeven ook gekeken wordt naar tevredenheid en welzijn van de zieke, zowel bij CB als bij NCB."
• Er wordt aanbevolen een onafhankelijk Europees instituut op te richten waar betrouwbare informatie uit research over NCB wordt verzameld op een onpartijdige manier"
• " Het is de plicht van de overheden om betrouwbare informatie te verstrekken aan de consumenten, zodat zij hun keuze kunnen maken op een geïnformeerde manier."
• "Research op gebied van NCB moet aangemoedigd worden door de overheden, maar zij moeten er ook over waken dat deze research beantwoordt aan de vereisten van hoge methodologische kwaliteit."

Sociologisch Aspect (pag. 9):

• "De voorstanders van NCB beweren dat hun behandelingen minder ingrijpend en kostenbesparend zijn…..In verschillende landen werd vastgesteld dat de toename van NCB niet gepaard ging met enige vermindering van de verkoop van geneesmiddelen. Hieruit volgt dat de NCB nog geen bijdrage hebben geleverd dat een vermindering van de kosten voor gezondheid."
• " Het is een uitdaging voor behandelingen als homeopathie, hypnose en antroposofie om aan te tonen dat ze een wetenschappelijke basis hebben"
• "Het meest voorkomende gebruikspatroon is een combinatie van CB en NCB, Nota van Betz: dit stemt overeen met andere studies (België, Zwitserland) die aantonen dat er vooral een kleine groep van intense gebruikers is die NCB behandelingen aanhangt, maar tevens ook blijft beroep doen op CB.

Pag. 21:

• "Het meest gebruikte patroon is een combinatie van CB en NCB. Diegenen die enkel op NCB vertrouwen zijn weinig talrijk."
• "Sommige cursussen voor NCB worden meer academisch (...) Dit houdt een gevaar in dat er een vals vertrouwen gewekt wordt. Er is ook een gevaar dat ze de schijn gaan opwekken te beantwoorden aan dezelfde standaarden voor kwaliteit als de opleidingen voor CB".

Over veiligheid pp. 30-33:

• "Veiligheid hangt af van juiste diagnose en behandeling". "Men moet opletten voor simplistische verklaringen dat iets veilig zou zijn omdat het natuurlijk is".
• " Het is een grote angst van practici dat zieken de mogelijkheden van een CB laten liggen voor een NCB."
• "Conventionele medicijnen worden streng getest en beantwoorden aan veiligheidsregels. Deze eis bestaat niet voor NC medicijnen."
• "Alle behandelingen die een effect hebben op het lichaam kunnen ook een verkeerd effect hebben."
• "Het veelgebruikte argument dat iets veilig zou zijn omdat het al eeuwen bestaat, kan niet meer aanvaard worden."

Op p. 33 staat een beknopte lijst van de ergste nevenwerkingen.

Over Research :

Acupunctuur (p. 48):

• Totnogtoe is goed bewijs enkel geleverd voor de werkzaamheid tegen misselijkheid en braken door punt P6 te stimuleren."
• "Ondanks de wijdverspreide toepassing (zelfs in academische ziekenhuizen) is er geen overtuigend bewijs voor de werkzaamheid bij pijntoestanden."
• "De bewijzen bij astma zijn niet overtuigend"
• "Bij rookstop is er geen beter effect dan bij nep-acupunctuur"

Homeopathie (p..52):

• " Recente meta-analyses laten vermoeden dat homeopathie meer kan zijn dan placebo"
• Opmerking van Betz: Het is merkwaardig dat de andere uitspraak van dezelfde auteur in hetzelfde artikel "Er is geen bewijs dat homeopathie werkzaam is in enige ziekte" uit de definitieve versie van dit rapport is verdwenen.

Plantengeneeskunde (fytotherapie p. 54):

• Er worden verschillende planten opgesomd die een werking hebben. Er wordt ook gewaarschuwd voor ernstige bijwerkingen die kunnen optreden. Er wordt op gewezen dat er nog maar weinig geweten is over werking en gevaren en dit wordt geweten aan de wetgeving die een procedure van eenvoudige registratie toelaat, wat de fabrikanten niet aanzet tot bewijsvoering en onderzoek. "

Manipulatieve behandelingen (p. 57):

• Alle gevonden researchartikels gingen over lage rugpijn, en er is enig bewijs dat manipulaties nuttig zijn bij acute gevallen. Er is geen overtuigend bewijs voorhanden voor het nut bij chronische lage rugpijn of voor nekpijn.
• De meeste artikels bestuderen manipulatie in het algemeen en de afscheiding tussen klassieke fysiotherapie en chiropraxie is niet steeds duidelijk.
• Over osteopathie worden geen artikels vermeld. Gevaarlijke complicaties worden vermeld, maar ze schijnen weinig talrijk te zijn.

Besluit van dit overzicht van de behandelingen pag.58:

• "Buiten enkele uitzonderingen, namelijk acupunctuur op P6 voor misselijkheid, rugmanipulatie voor acute lumbago, en enkele werkzame planten, zijn er geen bewijzen voorhanden om de NCB aan te bevelen aan medische practici".
• Er is meer onderzoek nodig."
• Over basic research (fundamenteel onderzoek) zal meer uitvoerig in een later rapport behandeld worden (verwacht in lente 1999)

Constraints analysis (pag.70-81)

• Deze werkgroep werd opgericht om te onderzoeken of de bewering van NCB dat hun goede bewijzen opzettelijk verworpen door de academische wereld gegrond zijn.
• Tevens werd op vraag van de academici onderzocht waarom zeer goede bewijzen van de niet werkzaamheid door de NCB genegeerd worden.
• Een aantal richtlijnen en aanbevelingen werden geformuleerd en aanvaard door de NCB en de CB, om er over te waken dat toekomstige studies zo methodologisch opgezet worden dat de resultaten voor beide zijden aanvaardbaar zijn.

Enkele andere aanbevelingen luiden:

• "De overheid zou moeten fondsen ter beschikking stellen voor onderzoek naar NCB die reeds zeer lang bestaan en waarvan een sterk vermoeden van werkzaamheid bestaat maar die niet commercieel kunnen gepatenteerd worden".
• "Het wordt afgeraden om onderzoeken te financieren waarvan het protocol niet eerst goedgekeurd werd door een representatieve groep van NCB als zijnde in overeenstemming met hun methodes en filosofie." Dit om te maken dat de resultaten bindend zouden zijn voor de groep en te vermijden dat een negatief uitgevallen onderzoek kan genegeerd worden omdat de "verkeerde" practici werden getest.

Hoofdstuk "De Dialoog tussen CB en NCB" (p. 82)

Dit moet een samenvatting zijn van voordrachten gehouden door NCB en CB en de dialoog die erop volgde.

Het is nogmaals een opsomming van gekende standpunten en is er weinig van dialoog te merken. Het standpunt van de NCB kreeg relatief een veel te sterk overwicht door de rapporteur, en daar werd protest tegen ingediend.

In november 1998 besliste het management committee in Londen dat dit moet herwerkt worden tot een meer evenwichtig geheel.