Een bult of twee? Kamelenmelk als nieuw alternatief medicijn.

Kamelenmelk zou volgens sommigen goed zijn voor van alles en nog wat. Het zou diabetes, tuberculose, maagzweren, gastro-enteritis, kanker, allergieën, infecties, autisme en zelfs aids genezen of verlichten. Dat is niet zo dwaas als het misschien klinkt. PubMed vermeldt inderdaad diverse studies over positieve gezondheidseffecten door kemelmelk. Een handvol studies suggeert een verlaagd bloedsuiker bij diabetes, maar dit betreft slechts voorstudies. Een paar kleinschalige studies van geringe kwaliteit suggereren een mogelijk positief effect bij maagzweren, bij infecties  zoals hepatitis en bij schistosomiasis (bilharzia). Al met al stellen die onderzoeken niet veel voor. Kamelenmelk kan uitsluitend gelden als een experimentele behandeling. De bestaande studies rechtvaardigen meer en beter onderzoek, maar niet het voorschrijven ervan als medicijn.

Kemelmelk is rijk aan vitamine C, arm aan vitamine A, vetarm in vergelijking met koemelk en wordt  verdragen door mensen met lactose-intolerantie. Ze verschilt op veel andere vlakken van koemelk, maar de klinische betekenis van die verschillen is onduidelijk. Een paar studies suggereren reden tot behoedzaamheid. Een onderzoek in Saoedi-Arabië, waar brucellose (Maltakoorts) een plaag is, toonde aan dat ongepasteuriseerde kemelmelk de belangrijkste bron van brucellosebesmetting is. Er bestaat ook een melding van een anafylactische shock bij een kind met atopie.

Millie Hinkle, oprichter van de American Camel Coalition, beweert het volgende: ‘Het hoge insulinegehalte in kemelmelk en de antilichamen, veel simpeler van structuur dan antilichamen in menselijke melk, zorgen ervoor dat kemelmelk dieper doordringt in het menselijk weefsel en cellen [wááát?], wat betekent dat de melk potentieel een belangrijk wapen is tegen veel menselijke ziektes.’

Hinkle bestempelt de studies verricht in andere landen naar autisme, diabetes, kanker, hartziekten, de ziekte van Parkinson, voedselallergieën en diverse andere ziektes als ‘indrukwekkend’. De studies die zij vermeldt voor sommige van die claims kon ik niet terugvinden en ik beschouw degene die ik wel vond niet als ‘indrukwekkend’. Het rapport over autisme dat zij citeert, is geen origineel onderzoek, maar een speculatieve overpeinzing op basis van observaties van  drie patiënten, die controversiële en onbewezen hypothesen voorstelt als vaststaande feiten. Eén van de studies verwijst naar de belofte van de Profeet dat kamelenmelk zeer goed zou zijn om te drinken. Is het niet ongepast om religieus commentaar te leveren in een wetenschappelijk artikel? Is religieuze staving relevant? De Sahih Bukhari, één van de zes voornaamste Hadith-verzamelingen van de soennitische islam, bevat  inderdaad verzen met pleidooien van de profeet Mohammed voor het drinken van kemelmelk en -urine als medicijn. Bijvoorbeeld:

Het klimaat van Medina was niet geschikt voor een aantal mensen, daarom beval de profeet hun om zijn herder te volgen, om de melk en de urine van zijn kamelen te drinken als medicijn. Zodoende volgden ze de herder en dronken ze de melk en urine tot hun lichaam gezond was. Daarna doodden zij de herder en voerden de kamelen weg.

Het medisch advies van de Sahih Bukhari is niet betrouwbaar of zelfs maar consistent. Het stelt ook: ‘Genezing bestaat uit drie dingen: een slok honing, cupping en branden met vuur (cauterisatie). Maar ik verbied mijn volgelingen het gebruik van afbranden met vuur.’ Betekent dit dat moslims zich op medisch vlak moeten beperken tot honing en cupping?

Ik richt mijn pijlen niet alleen op moslims. Teksten van andere religies verschaffen evengoed twijfelachtig medisch advies. In het Esseense Vredesevangelie geeft Jezus gedetailleerde aanwijzingen voor darmspoelingen met gebruik van rivierwater en een langgerekte kalebas:

Zoek daarom een grote langgerekte kalebas met een steel van een mans lengte; haal de inhoud eruit en vul hem met water uit de rivier dat de zon verwarmd heeft. Hang de kalebas aan de tak van een boom en kniel op de grond voor de engel van water, en leidt het uiteinde van de steel van de kalebas naar je achterste delen opdat het water door je darmen kan vloeien.

Geef mij dan maar kamelenmelk

Er bestaat een boek getiteld Heb uw klysma’s lief en genees jezelf. Eén van de klantbeoordelingen op Amazon.com luidt: ‘Dit boek helpt mensen om Gods liefde te begrijpen, in een zeer intiem gebied.’ Je vindt de gekste dingen op het internet! Maar ik dwaal af…

Er bestaat ook een website, Camel Milk for Health, die het verhaal brengt (slechts één?!) van een jongeman met een niet-gediagnosticeerde kwaal, die hem ‘allergisch maakte voor alle voeding’, waardoor hij ‘vegeteerde op een eetlepel rijst en een eetlepel rijstmelk per dag.’ Gelooft u dat? Zijn ouders beweren dat hij genas door het drinken van kemelmelk. Ze beschrijven hun strijd met de autoriteiten om speciale toestemming te krijgen voor het importeren van de melk in Canada. De website kondigt ook een symposium aan in Vancouver, met als thema ‘Kamelenmelk, een nieuwe alternatieve behandeling’. Belangrijkste spreker is een gepensioneerde professor diergeneeskunde uit Israël, die een deel van het onderzoek verrichtte. Het symposium wordt gesponsord door een orthodoxe joodse congregatie, de oudste en grootste synagoge in Vancouver. Vreemd, want kamelen en kemelmelk zijn trayf (niet kosher) en verboden voor orthodoxe Joden.

In mijn zoektocht naar mogelijke gezondheidsvoordelen botste ik op Wikipedia nog op een paar intrigerende kameelweetjes:

• Van kemelmelk kan je geen boter maken via de gebruikelijke methode van karnen.
• De Officer’s Club in Abu Dhabi heeft kemelburger op het menu staan.
• Builenpest heeft zich verspreid door het eten van kamelenlever.
• De oude Romeinse keizer Heliogabalus at graag kamelenhiel.
• Kemelbloed wordt genuttigd in Kenia.
• Kemellasagna is verkrijgbaar in Alice Springs, Australië.

Altijd  leuk om zulke dingen te weten. Excuus voor de uitweiding.

In de VS is de verkoop van kemelmelk vooralsnog verboden. Een samenzwering van Big Dairy om concurrentie tegen te gaan? Op de website van Camel Milk for Health kan je doorklikken naar die van de Oasis Camel Dairy, een bedrijf dat kemelmelk produceert. Aangezien ze geen wettelijke toestemming hebben om die te verkopen, maken ze er kemelmelkzeep van, aan vijf dollar, in variëteiten als ‘wierook, mirre en goud’ en ‘rozemarijn-munt’. Ze verkopen ook kemelmelkchocolade.

Alle onderzoek lijkt zich te richten op eenbultige kamelen (dromedarissen). Het is onduidelijk of de melk van de camelus bacterianus – de tweebultige kameel – even effectief is. Die één-bult-of-twee-kwestie moet nog worden uitgezocht.

Noot van de redactie: Nederland telt de enige kamelenmelkerij van Europa. De melk wordt verkocht in Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk, Zweden en Groot-Brittannië.

Harriet Hall is gepensioneerd arts. Zij is een van de mede-oprichters van www.sciencebasedmedicine.org en bezielster van de skeptische website The Skepdoc (www.skepdoc.info). 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in een uitgebreidere versie als ‘One Hump or Two? Camel’s Milk as a New Alternative Medicine’, www.sciencebasedmedicine.org.