Hoe hoger het bedrag, hoe groter het bedrog...

Fred Waumans, ondervoorzitter, en Johan Torfs, werkend lid van Skepp, de Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudo-wetenschap en het Paranormale, spreken liever van "niet-wetenschappelijke geneeswijzen".

"Er is meestal een verschil tussen de effecten of werking van iets en de verklaring", begint Waumans. "Veel mensen gaan bijvoorbeeld de boeddhistische toer op. Ze ondervinden gunstige effecten, maar dan om psychologische redenen, en niet dankzij de hele poespas."

"Je mag de menselijke geest inderdaad niet onderschatten", zegt Torfs. "Ik heb zelf medische relaxatietechnieken gevolgd. Je krijgt echt het gevoel dat je de buitenwereld kunt afsluiten en je naar een ander plaats kunt begeven."

Hoe weet je nu of je al dan niet bedrogen wordt?

Torfs: "Als er geen goede verklaring voor de werking wordt gegeven en men vraagt er geld voor. Hoe groter het bedrag, hoe groter het bedrog. Geld vragen voor mysterieuze energieën, dat is voor 99,99 procent onzin. Als ze over 'flow' of 'levenskracht' beginnen, weet je ook hoe laat het is."
Waumans: Vooral sociaal zwakkeren zijn er het slachtoffer van. Er zijn mensen die hun heel vermogen in rook zien opgaan. Zo hebben we een klacht gekregen over een minderbegaafde man die niet genas. Hij dreigde met zelfmoord als zijn hoogbejaarde moeder haar huisje niet verkocht voor een behandeling bij een niet-wetenschappelijk genezer."

Skepp trekt ook van leer tegen meer verspreide geneeswijzen als homeopathie of acupunctuur.

Torfs: "Acupunctuur heeft wel een effect, maar het maakt niet uit waar je prikt. In homeopathie zit geen enkele werkende substantie. En een osteopaat die iets aan de lever wil veranderen door aan de schedelbeenderen te wringen, ook dat is onzin. Het is logisch dat je na zo'n massage beter voelt, maar dat is gewoon omdat de stress wat vermindert.

Meer dan één op vijf mensen gelooft in de helende kracht van stenen.

Torfs (lacht): "Ik geloof alleen in het geloof in de helende kracht van stenen."
Waumans: "95 procent van onze kwaaltjes gaan vanzelf voorbij. Maar een mens is nu eenmaal ritueelgevoelig. De primitieve mens had al nood aan rituelen, dat geeft houvast in de groep."

Maar hoe zit het dan met de energie die uit kristallen komen of bij healings (paranormale genezingen) wordt opgeroepen?

Torfs: "Energie is arbeidsvermogen, een zeer welomlijnd wetenschappelijk begrip. We kunnen de energie van 1 elektron of 1 foton meten. Deze laagste meeteenheid kan niets in beweging zetten. De onmeetbare energieën zullen dus weinig effect hebben, om niet te zeggen géén."

Skepp looft een prijs van 10.000 euro uit voor wie iets paranormaals kan bewijzen. Is het al ooit gelukt?

"Neen, en ook niet in het buitenland. De Randi-foundation looft zelfs een miljoen dollar uit. Het is natuurlijk heel verleidelijk als iemand komt die zegt ik kan u genezen. Men zou de bewijslast bij de verkoper moeten leggen."

Is de kritiek niet wat overdreven? Baat het niet, dan schaadt het niet, zou je denken.

Torfs: "Vraag dat maar aan de nabestaanden van actrice Sylvia Millecam. We hebben er helemaal geen moeite mee als iemand met kanker zich goed laat verzorgen en ook nog en kaarsje brandt om zich beter te voelen. Als mijn buurvrouw straalt van geluk als ze naar Lourdes is geweest, vind ik dat een goede zaak. De 'genezers' van Millecam moesten ze in de bak steken. Zij had borstkanker, maar heeft haar chemo stopgezet en zich gewend tot het medium Jomanda en homeopaten. Ik weet het maar al te goed, omdat ik zelf in behandeling ben, chemo is geen pretje. Ik kan ook begrijpen dat iemand stopt met chemo. Er zijn ook gevallen van spontane genezing. Maar over het algemeen ga je sneller dood als je chemo stopzet."

Kruidengeneeskunde kan toch geen kwaad?

Torfs: "In de jaren '70 was de ginsengwortel heel populair. Er zijn honderden gevallen bekend van nierbeschadiging door ginseng. De aryurvedische producten zijn levensgevaarlijk omdat er te veel zware metalen inzitten. Gewone medicijnen zijn geen wondermiddel, maar ze bieden kans op genezing. Die andere middelen bieden die kans niet."

Is er niet dringend nood aan duidelijke wettelijke richtlijnen?

Waumans: "Er zijn wel wetten, maar die worden niet nageleefd. Zo is waarzeggerij strafbaar en mag er niet voor geadverteerd. Toch gebeurt het en er wordt niet opgetreden. Waarzeggers zijn overigens zeer handig in het lezen van lichaamstaal. Met suggesties zullen ze ook heel wat uitspraken uitlokken. En ze blijven zelf heel vaag. Je krijgt dan wat zaken te horen die persoonlijk lijken."

© 2008 Concentra
Publicatie: Het Belang van Limburg
Publicatiedatum: 7 juni 2008
Auteur: Guy Thuwis

Correctie door SKEPP:

De volgende uitspraak in het interview bevat een fout: 
" Er zijn honderden gevallen bekend van nierbeschadiging door ginseng."

Het moet zijn: 
" Er zijn honderden gevallen bekend van nierbeschadiging en kanker door Chinese kruiden"

NB: Ginseng is ook niet onschuldig, het wordt sterk afgeraden bij mensen met nierproblemen. De Amerikaanse nierstichting waarschuwt er uitdrukkelijk voor. Toch zijn er tientallen kwakwebsites die reclame maken voor ginseng tegen nierproblemen.