Wat is een autoriteitsargument?

Het is een argument op basis van een echte of vermeende expertise. Het verwijst naar een persoon, een titel (professor) of “de wetenschap heeft aangetoond” in het algemeen.

Wat geloven mensen?

• Dat een expert een betrouwbare bron van informatie is.
• Dat als mensen zeggen dat ze onderzoek hebben gedaan, dit ook zo is.
• Dat als de kranten of andere media een expert opvoeren, we deze dan kunnen geloven.
• Dat iedereen die zich voorstelt als een expert er ook een is.

Waarom geloven mensen in autoriteitsargumenten?

• De meest spaarzame verklaring is dat de evolutie van ons brein ervoor heeft gezorgd, dat een zekere lichtgelovigheid gunstig was. Kinderen aanvaarden (meestal) de adviezen van hun ouders of andere volwassenen (bijv. leraars) omdat die kinderen die openstonden voor kennis, grotere kans hadden om te overleven (bijv. de raad opvolgen zich niet in een grot te begeven omdat daar roofdieren konden in zitten). Daardoor konden kinderen die voorzichtig waren en luisterden naar adviezen van volwassenen, zich later voortplanten, en kon er een natuurlijke selectie van deze eigenschap plaatsvinden.
• Ons brein is daardoor een erg sociaal brein: we geloven andere mensen vrij snel, vooral als we ze goed kennen (familieleden, vrienden, buren) of als ze een vermeende autoriteit zijn.
• Het is ook lastiger en tijdsintensiever zelf op onderzoek te gaan en zich een weg te banen door duizenden wetenschappelijke artikels. In de medische wereld wordt dit probleem enigzins opgevangen door de Cochrane Collaboration, een organisatie met wereldwijd duizenden vrijwillige artsen en onderzoekers die regelmatig reviews schrijven, een soort samenvattingen van de huidige stand van de wetenschap over een of andere aandoening en de behandeling ervan. In de psychologie en andere menswetenschappen bestaan deze systematische reviews nog niet (men behelpt zich met meta-analyses).
• Kranten zijn vaak op zoek naar spectactulaire titels, en daarom vinden onderzoeksresultaten die nieuw of spectaculair zijn vaak hun weg naar de populaire media. Dit betekent echter nog niet dat dit betrouwbare kennis is. Over betrouwbare kennis wordt in de echte wetenschap pas gesproken als het experiment meermaals is herhaald door andere wetenschappers en met dezelfde resultaten (= replicatie). Als er bovendien meta-analyses zijn uitgevoerd, is de kennis nog betrouwbaarder, omdat men dan over grotere aantallen onderzoeksgegevens bezit (dit op voorwaarde dat men goede technieken gebruikte). Een meta-analyse neemt dus verschillende studies samen. Een goede meta-analyse houdt rekening met minimumcriteria. Zie hiervoor de rubriek over de Jadad-score.

Wat zegt de wetenschap?

• Psychyologisch onderzoek, de wetenschapsfilosofie en de geschiedenis van historische problemen, geven allen zonder uitzondering aan dat zowel getuigenverklaringen, anecdotische vertelling als autoriteitsargumenten, een bijzonder onbetrouwbare bron van kennis zijn.
• Onderzoek leert inderdaad dat de mens veel meer geloof hecht aan wat anderen zeggen, dan wat de wetenschappelijke evidentie aantoont.
• Enkel zorgvuldig uitgevoerde studies en experimenten bij vele mensen en onder gecontroleerde omstandigheden (met een controlegroep vergeleken) kunnen betrouwbare kennis opleveren: het vergt vaak drie belangrijke criteria: er is randomisatie (willekeurige indeling van de mensen bijvoorbeeld), het onderzoek is gecontroleerd (er wordt minstens met één controlegroep vergeleken) en waar mogelijk is er blindering of dubbelblind onderzoek (bijv. bij medicijnen kan men dubbelblind zijn: noch de arts, noch de patiënt weet of de patiënt een medicijn X dan wel een medicijn Y waarmee vergeleken wordt of een placebo Z krijgt).
• De betrouwbaarste kennis hebt u dus wanneer meermaals experimenten werden uitgevoerd die hetzelfde resultaat opleveren en door meta-analyses.