Is de Bijbel historisch correct?

12-06-2009

-

door
16 minuten
Leestijd:
Wetenschappelijk onderzoek toont bijbelse tegenstrijdigheden. Deze lijst werd opgesteld op basis van het artikel "Vertoog over de god van het christendom" van (ex-jezuïet) Prof. Dr. Etienne Vermeersch, aangevuld n.a.v. discussies met creationisten.

Creationisten zijn christelijke fundamentalisten die beweren dat de bijbel het woord gods is waaraan niet te tornen valt. Zij geloven in een letterlijke interpretatie van de bijbel en negeren de bewijskracht van de evolutiewetenschappen (genetica, ethologie, evolutietheorie, geologie, paleo-antropologie, biochemie enzovoort). Creationisten vormen echter een kleine minderheid onder de christenen, en zijn vooral sterk vertegenwoordigd in het zuidelijke deel van de Verenigde Staten. Typisch creationistische groeperingen zijn de getuigen van Jehovah, de mormonen en bepaalde strekkingen binnen het protestantisme. Binnen het katholicisme vormt het creationisme een zeer kleine minderheid, in 1996 verklaarde de paus immers publiek dat 'de evolutietheorie meer is dan enkel een theorie'. Voor de meeste christenen vormen deze tegenstrijdigheden niet echt een probleem voor hun geloof. Voor hen hebben bijbelse teksten eerder een symbolische waarde.

1. DE OPSTANDING VAN JEZUS

Geen enkele ernstige geschiedkundige en zelfs vele theologen twijfelen niet aan het mytische karakter van de opstanding. Laat de tegenstrijdigheden voor zich spreken:

  • VERSIE PAULUS: (teksten opgetekend ca. 50 - 56 n.C.): Bij Paulus staat er dat Jezus begraven is, dat hij de derde dag volgens de schriften verschenen is aan Petrus, aan de 12, aan 500, aan Jacobus, aan de apostelen en aan Paulus zelf. Dus geen vermelding van plaats of tijd, en geen leeg graf.
     
  • VERSIE MARCUS: (teksten opgetekend ca 69-70 n.C.) krijgen we een beschrijving van de begrafenis en het wikkelen in een lijkwade, door Jozef van Arimathea, met de 2 Maria's als getuigen.
    • De zondag gaan drie vrouwen naar het graf om hem te balsemen (alsof hij nog niet gebalsemd was door Jozef van Arimathea!).
    • "De zon is juist op"
    • "De steen is weggerold"
       
  • VERSIE MATTHEUS: (teksten opgetekend ca 80 n.C.) Mattheüs volgt gedeeltelijk Marcus, maar voegt er iets aan toe: het is een smetteloze lijkwade en een nieuw graf.
    • De zondag komen de 2 Maria1s naar het graf (geen drie, zoals bij Marcus)
    • Er is een aardbeving (geen enkele van de drie andere evangelisten en geen enkele historicus of astronoom weet iets van die aardbeving - ook legendarisch dus)
    • Een engel daalt uit de hemel, rolt de steen weg en gaat buiten op die steen zitten.

    Bij Marcus zit er één engel in het graf, nu zit er één engel buiten op de steen van het graf.
     

  • VERSIE LUCAS: (teksten opgetekend ca. 80 - 90 n.C.) is het helemaal andersom.
    Heel vlug is er een verschijning van Jezus aan de leerlingen van Emmaüs, dan aan Petrus, en aan de elf. Hij toont zijn handen en voeten, hij eet voor hun ogen. Nog dezelfde dag vaart hij ten hemel. Er zijn dus geen verschijningen in Galilea.
    Kortom, volgens Marcus en Mattheüs zijn er alleen verschijningen aan de leerlingen in Galilea. Volgens Lucas kunnen er alleen geweest zijn in Judea!
     
  • VERSIE JOHANNES: (teksten opgetekend ca. 90 - 110) heeft Jozef van Arimathea met 100 pond(!) welriekende kruiden het lichaam gebalsemd. Men vraagt zich af waarom die vrouwen (bij Mc en Mt) nog willen gaan balsemen, aangezien ze het gezien hadden!
    • Maria Magdalena komt nu alleen bij het graf (er is geen sprake van andere vrouwen).
    • Het is nog donker (bij Marcus was de zon net op).
    • Er is geen aardbeving (zoals bij Mattheüs)
    • Aanvankelijk zijn er geen engelen aanwezig, wat later zitten er 2 engelen binnen bij het graf (Joh 20, 1-12)

Deze tegenstrijdige versies tonen duidelijk aan dat er van onfeilbare goddelijke inspiratie geen sprake kan zijn, maar dat dit het resultaat is van menselijke verhalen die ontstaan zijn in de tradities van verschillende kerken en religieuze gemeenschappen, die toen bestonden.

2. DE STAMBOOM VAN JEZUS

  • Volgens Paulus (ca 20 jaar na de dood van Jezus) is Jezus naar het vlees geboren uit het zaad van David (ek spermatos Dawid).
     
  • Volgens Mattheüs en Lucas (30/40 jaar later) is hij geboren uit een maagd; daar kan dus van het sperma van David geen sprake zijn.
     

Mattheüs en Lucas voegen daar nog iets komisch aan toe. Ze stellen een stamboom van Jezus op, maar het is de stamboom van Jozef, waarvan ze zelf beweren dat hij niet de vader is! Tot overmaat van ramp zijn die stambomen totaal uiteenlopend: de vader van Jozef heet volgens de ene Jacob en volgens de andere Elie. Dat gaat dan in twee verschillende reeksen - ze komen samen bij Zorobabel en Salatiël, en gaan dan weer uiteen, om via twee verschillende zonen bij David terecht te komen.
Bij Mattheüs zijn er 25 schakels tussen Jozef en David, bij Lucas zijn er 40 schakels. Dat bewijst dat er een grote behoefte was om van Jezus een zoon van David te maken en daarvoor vinden ze om het even wat uit.

3. DE PREDIKING VAN JEZUS

  • Volgens Mattheüs, Marcus en de Handelingen begint Jezus te prediken nà de gevangenneming van Johannes de Doper (zie bv. de uitspraak in de Handelingen die daar aan Paulus wordt toegeschreven en duidelijk impliceert dat Jezus na Johannes kwam (19,4; vgl. ook 13,24).
  • Volgens Johannes begint Jezus te prediken vòòr diens gevangenneming. Dat Jezus en Johannes op een bepaald moment nog samen optraden, vindt men in Joh. 3, 22-24.
  • Volgens Lukas 7, 18-23 is het niet duidelijk dat Johannes reeds gevangen is, als hij zijn leerlingen naar Jezus stuurt, maar de vergelijking met Matt. 11, 2 suggereert dit wel; voor het begin van de prediking van Jezus, zie ook Matt. 4, 12-17. Voor Mc zie 1, 14.

4. JEZUS GEBOORTE: 4 vòòr Christus en in 6 nà Christus?

  • Volgens Mattheüs is Jezus geboren onder Herodes de Grote (denk aan de moord op de onnozele kinderen1). Nu, Herodes is gestorven in 4 vòòr Christus.
  • Maar volgens Lucas is Jezus geboren naar aanleiding van een volkstelling van Quirinius (legaat van Syrië). Quirinius is legaat van Syrië geworden in 6 nà Christus.

Hoe kan Jezus geboren zijn 4 vòòr Christus en 6 nà Christus?

5. BIJBELSE MIRAKELEN?

Met betrekking tot mirakelverhalen zeggen christenen dat god deze kan laten gebeuren omdat god almachtig is. Dit is echter een schijnoplossing, want waarom zou god dan de wereld niet in één dag kunnen gevormd hebben, of waarom zou god dan geen koning van de Filistijnen in Palestina hebben kunnen doen wonen vijfhonderd jaar voor de Filistijnen er toekwamen?
Mirakelen worden door de geschiedenis heen voortdurend toegeschreven aan iemand met status, gezag en prestige. Van Boeddha werd eveneens gezegd dat hij op het water kon lopen. Van Boeddha alsook van Jezus werd gezegd dat zijn op het water konden lopen. Welk criterium heeft men om uit te maken of de ene het hon en de andere niet?

7. HET ZWAARD OF DE VREDE?

  • Lucas: "vrede op aarde aan de mensen van goede wil" (bij de geboorte): er staat ook dat allen die naar het zwaard grijpen door het zwaar zullen omkomen.
  • Mattheüs: "denk niet dat ik gekomen ben om de vrede te brengen, ik ben gekomen om het zwaard te brengen".

8. HOEVEEL ENGELEN

Hoeveel engelen bevinden zich rond het graf bij de verrijzenis van Jezus volgens de vier evangeliën?

  • Marcus: 1 engel zit binnen (in het graf) (Mc 16, 5)
  • Mattheüs: 1 engel zit buiten op de steen van het graf (Mt 28, 1)
  • Lucas: 2 engelen staan binnen in het graf (Lc 24, 1)
  • Johannes: aanvankelijk geen engelen, wat later 2 engelen binnen (Joh 20, 1-12)

Bovenstaande tegenstrijdigheden zijn reeds zo overduidelijk en doorslaggevend dat we kunnen besluiten dat er van goddelijke onfeilbare inspiratie geen sprake kan zijn en de bijbel onbetrouwbaar is.

9. Is de MOORD OP DE ONNOZELE KINDEREN werkelijk gebeurd? (Mt 2, 16-18)

De moord op de onnozele kinderen wordt niet vermeld bij de geschiedschrijver Flavius Josephus. Nochtans bespreekt hij in ongeveer 100 bladzijden(!) talloze misdaden van Herodes.

10. DE VOORSPELLINGEN VAN JESAJA

Een boek dat als Gods woord de zuivere waarheid zou moeten uitdragen, bevat reeds manifest onwaarheden in de opgave van de auteurs van de diverse werken. Het schrijft boeken toe aan Salomon en psalmen aan David, hoewel ze honderden jaren na hen geschreven zijn. Teksten staan op naam van een profeet hoewel er in ver uiteenliggende perioden aan gewerkt is (bv. Jesaja). Profetieën komen uit omdat ze werden geformuleerd na de besproken gebeurtenissen en vervolgens aan een vroegere profeet toegedicht (bv. Daniël).

11. JOHANNES DE DOPER SLECHTHOREND?

Bij de vier evangelisten vindt men teksten waaruit blijkt dat Johannes de Doper goed moest weten dat Jezus diegene was die na hem in Gods naam kwam. Zo is er bij het doopsel van Jezus een stem uit de hemel die zegt: "Deze is mijn welbeminde zoon in wie ik mijn welbehagen heb" Als Johannes de Doper dat gehoord heeft weet hij waaraan zich te houden.
Nochtans staat bij Mattheüs als bij Lucas dat Johannes de Doper zijn leerlingen naar Jezus stuurt en vraagt: "zijt gij het die komen moet of moeten we een ander verwachten?" Die stem uit de hemel had hem hiervan toch reeds op de hoogte gebracht?


12. GEBOORTE VAN JEZUS IN BETHLEHEM?

  • Volgens Mattheüs - als je aandachtig leest - woonden de ouders van Jezus eerst in Bethlehem en pas na de terugkeer uit Egypte1 gaan ze naar Nazareth, "uit vrees voor Archelaus, de zoon van Herodus".
  • Volgens Lucas woonden ze aanvankelijk in Nazareth en gaan ze - net vòòr de geboorte - naar Bethlehem wegens een volkstelling.

Mt en Lc willen eigenlijk aantonen (na zijn dood) dat hij de Zoon van David is. Bethlehem was de stad van David; dus MOET hij geboren worden in Bethlehem. Ze gebruiken een verschillende techniek om hem in Bethlehem te laten geboren worden. De ene door zijn ouders daar te laten wonen, de andere door een volkstelling: de doelstelling wordt gerealiseerd, maar de middelen zijn tegenstrijdig.
Jezus was een Galileeër, vermoedelijk in Nazareth geboren.

13. EEN VOLKSTELLING VAN QUIRINIUS?

De volkstelling van Quirinius, waarbij de mensen naar het dorp van hun voorouders moesten gaan, heeft nooit plaatsgevonden en is dus legendarisch. Overigens, over welke voorouders zou het gaan en hoe zou men hun plaats van oorsprong kennen in een tijd waar nog geen sprake was van burgerlijke stand?

14. Het verhaal van DE OVERSPELIGE VROUW uit het Nieuwe Testament

("wie zonder zonde is werpe de eerste steen"):
Creationisten proberen met deze passus meestal het gebod van god uit het Oude Testament af te zwakken dat een vrouw moeten worden gestenigd indien zij vòòr haar huwelijk geen maagd meer is . Voor christenen is het NT doorslaggevend en zou het verhaal van de overspelige vrouw, die gered wordt door Jezus wanneer zij op het punt staat te worden gestenigd door mannen, het gebod uit het OT opheffen. Deze vluchtweg valt weg aangezien dit verhaal zeker niet van Jezus is maar van latere datum, een latere toevoeging aan de bijbel (wat je zelfs expliciet in de voetnoten van de bijbel kan lezen). Dit verhaal vindt men ten vroegste in teksten vanaf 5e eeuw nà Christus.
Wat in het NT precies van Jezus komt, wat hij heeft gezegd, weten we niet. Men had in die tijd de neiging om zaken die mooi klinken aan hem toe te schrijven. Dit is het gevolg van de idolatrie van zijn volgelingen.

15. DE WET onderhouden of niet onderhouden?

  • Mattheüs (5,17): "er zal geen iota of stip van de wet veranderen. Eerder zullen hemel en aarde vergaan, eer er een iota of stip van de wet verandert".
  • Paulus (Galaten): "als gij uw heil in de wet zoekt, hebt ge met Christus gebroken, hebt ge de genade verbeurd".
  • Paulus (Romeinen): "ik beweer dat de mens gerechtvaardigd wordt door te geloven, niet door de wet te onderhouden".

16.DE SCHEPPINGSMYTHEN: het ontstaan van de wereld

Wanneer men het ontstaan van de wereld tracht te verklaren, doet men beroep op Genesis (het scheppingsverhaal). Problematisch wordt het als je creationisten de vraag stelt welk scheppingsverhaal in Genesis we moeten geloven: het ene maakt melding dat de mens geschapen is NA de dieren (Gen 1), het andere dat de mens geschapen is VOOR de dieren (Gen 2):

  • Genesis hoofdstuk 1 (het eerste scheppingsverhaal)
    1. God schept de planten (Gen 1, 11-12)
    2. God schept de zon en de maan (Gen 1, 14-18)
    3. God schept de dieren (Gen 1, 20-24)
    4. God schept de mens, man en vrouw tegelijk (Gen 1, 26-27)

    (* De aanduiding "God" is in dit eerste verhaal "Elohim"!)
     

  • Genesis 2, 4b-25 (het tweede scheppingsverhaal)
    1. Jahwe boetseerde de mens (Oman1) (Gen 2, 7)
    2. Jahwe liet bomen opschieten (Gen 2, 9)
    3. Jahwe boetseerde alle dieren (Gen 2, 19)
    4. Jahwe vormde uit een rib van de man, een vrouw (Gen 2, 21 -22)

    (* Het tweede verhaal spreekt over "Jahwe" niet over "Elohim"!)

Is de mens geschapen nu eigenlijk geschapen VOOR de dieren of NA de dieren?

Doorgaans antwoorden creationisten daarop dat:

  • Genesis 2 een aanvulling, een verduidelijking is van Genesis 1. Gen. 2 beschrijft een rangorde van belangrijkheid, een hiërarchie onder hetgeen er geschapen is". "Het woordgebruik in het ene verhaal is scheppen, in het andere boetseren. Dit is een andere uitdrukking voor scheppen.":
  • "In Gen 1 gebeurt het scheppen vanuit het niets"
  • "In Gen 2 zou het kunnen zijn dat hier i.p.v. "boetseren van de dieren" wordt bedoeld het "plaatsen van de dieren" in de hof, waardoor dit tweede verhaal de nadruk legt op de belangrijkheid of hiërarchie van hetgeen er geschapen is2.

  • (noot: dit waren de antwoorden van creationisten tijdens een debatavond tussen neo-darwinisten en creationisten op 31 maart 1999 in Gent)



De creationisten - die anders zoveel belang hechten aan een letterlijke interpretatie van de bijbel - laten ons in dit geval boetseren interpreteren als plaatsen (in een hiërarchische volgorde). Er staat niet dat Jahwe de dieren één voor één plaatst, wel dat hij ze één voor één boetseert. Er staat ook niets over een hiërarchische volgorde, dat is een menselijke interpretatie.
 

Dat het twee verschillende scheppingsverslagen zijn die niet met elkaar stroken blijkt precies uit het verschil in taalgebruik:

  • Genesis 1 komt uit een totaal andere traditie binnen het Joods volk, namelijk de priestercodex/"priesterlijke" traditie (ca. einde zesde eeuw v.C.). De aanduiding "God" is in dit verhaal "Elohim" terwijl men in Genesis 2 spreekt over "Jahwe".
     
  • Genesis 2 komt uit een Jahwistische traditie die van een totaal andere orde is (ontstaan waarschijnlijk 8e eeuw v.C.). Beide verhalen zijn op een kunstmatige wijze samengebracht vanaf de 5e à 6e eeuw v.C. Men kan zich trouwens afvragen waarom er uitgerekend aan het scheppingsverhaal uit de bijbel zoveel geloof wordt gehecht terwijl er talloze soortgelijke myten bestaan die het ontstaan van de wereld pogen te verklaren. Het bijbelse scheppingsverhaal stamt zoals zovele myten uit een tijd dat mensen gewoonlijk beroep deden op primitieve verklaringspogingen zoals myten en legenden.

17. Is GOD ALGOED volgens de bijbel?

De bijbel meldt nochtans goddelijke aansporing tot moord en doodslag:
Wanneer de Israëlieten een stad aanvallen buiten Kanaän, dan zullen ze zich ertoe beperken de mannen te doden; de vrouwen en kinderen mogen ze in slavernij wegvoeren. Zodra ze echter Kanaän zijn binnengetrokken, moeten ze mannen, vrouwen èn kinderen doden; er mag geen levende ziel overblijven, zegt de Heer. (vergelijk: Deut. 20,10 - 19; 2,34; 7,2 en 16 + Ex. 23,23 + Num. 31, 17) Meestal gehoorzamen de Israëlieten voorbeeldig. (vergelijk: Jos. 6, 17-21; 8, 24; 10,28-40; 11, 10)

Iedereen kan de teksten erop nalezen en vaststellen dat dit bevel om zelfs zuigelingen te doden, van God zelf uitgaat en dat hij woedend is als ze het niet uitvoeren. Dat volstaat reeds om te zeggen dat deze god een verachtelijk monster is en dus als volmaakt wezen niet kan bestaan. Het gaat echter over de god van het judaïsme en het christendom en het staat in zijn eigen Openbaring.
Bepaalde christenen proberen dit zelfs te legitimeren door de motieven van god te benadrukken. Hoewel men zich zou moeten afvragen hoe dit te rijmen valt met een liefdevolle, arbarmelijke god.

18. Andere GODDELIJKE voorschriften die blijk geven van ONMENSELIJKHEID

Een vrouw die voor haar huwelijk niet meer maagd is, moet worden gedood

(Deut. 22, 21)
Hoewel sommige christenen van mening zijn dat de bijbel letterlijk moet worden geïnterpreteerd, is het duidelijk dat men deze passus in onze huidige tijd niet zo letter meer neemt. Het slagveld aan vrouwen zou momenteel uiteraard niet te overzien zijn.
Alleen is het niet zo duidelijk wat we nu wel of niet letterlijk moeten interpreteren - de bijbel zélf geeft dat niet aan - met als dramatisch gevolg: talloze religieuze bewegingen en sekten die allen denken de waarheid in pacht te hebben.

19. De bijbel (God) keurt slavernij goed en moedigt het zelfs aan:

Oud Testament: Gen. 9, 25 --- Lev. 25, 44-46 --- Spreuken, 29, 19 --- Ecclesiasticus 33, 25-29; --- enz...
Nieuw Testament: 1 Tim., 6,1 --- 1 Cor. 7,21 --- Col. 3,22 --- Eph. 6,5 --- enz...

Wie zou denken dat het hier om verkeerde interpretaties van deze teksten gaat, zal alle illusies verliezen als hij de commentaren bestudeert die de joodse schriftgeleerden hierbij hebben gemaakt (zie Strack en Billerbeck, Kommentar zum neuen Testament aus talmud und Midrash, IV, 26).
Indirekte gevolgen van deze (goddelijke) teksten zijn onder meer de slavenhandel van Afrika naar Amerika waarbij circa twaalf miljoen mensen in de meest gruwelijke omstandigheden werden overgesleept. Na aankomst was hun gemiddelde levensduur nog amper zeven jaar. (Twaalf miljoen mensen is ongeveer tweemaal zoveel als de nazi1s naar de kampen voerden).
Bepaalde christenen voeren hier weerom tegen in dat dit niet god1s schuld is maar wel die van de mensen, meer bepaald het katholicisme, die god1s woord misbruiken. Klopt, maar het gaat erom dat God - als zo1n almachtig wezen zou bestaan - de slavernij in de bijbel aanmoedigt en tevens al dat leed had kunnen voorkomen door dit uit zijn Openbaring weg te laten.

20. THE MISSING LINK en OVERGANGSFOSSIELEN TUSSEN SOORTEN

  • Miljoenen fossiele overblijfselen tonen aan dat ontelbare planten en dieren ooit de aarde beheersten en vervolgens weer uitstierven. Van dat alles is in de eerste hoofdstukken van Genesis niets terug te vinden. Vanuit evolutionaire modellen valt dit met andere woorden veel beter te verklaren.
  • Creationisten werpen ook op dat er een volledig plaatje van geleidelijke overgangen tussen fossielen moet kunnen gegeven worden. Dat is bij definitie onmogelijk aangezien fossilisatie slechts onder bepaalde voorwaarden gebeurt. Zo is zuurstof vaak nefast voor het conservatieproces. Het is onzinnig te veronderstellen dat alles fossiliseert ; de kans dat men over 5000 jaar uw schedel ergens terugvindt is bijzonder klein. Toch hebben we een enorme waaier aan overgangsfossielen gevonden die ontegensprekelijk de biologische evolutie blootlegt. Creationisten aanvaarden dit niet omdat zij dat ervaren als een weerlegging van de bijbel, die voor hun boven alle verdenking en kritiek verheven is. Creationisten houden er trouwens een gekke manier van redeneren op na. Als evolutionisten een overgangsfossiel vinden tussen de Reptielen en de Vogels, dan gaan creationisten een stapje verder : ze vragen dan enerzijds naar het fossiel dat de Reptielen met het gevonden overgangsfossiel verbindt, en anderzijds naar het fossiel dat de verbinding vormt tussen het gevonde overgangsfossiel en de Vogels. Vinden we die, dan gaan ze op zoek naar de gaten tussen die overgangsfossielen. Zij zoeken met andere woorden steeds naar overgangsfossielen tussen overgangsfossielen tussen overgangsfossielen. Een oneinig proces om zich te kunnen immuniseren tegen de wetenschappelijke bewijskracht van evolutie.
  • De volgorde in Genesis is trouwens foutief. In Genesis 1 is de Zon NA de planten geschapen. Maar planten hebben zonlicht nodig om te kunnen ontstaan en groeien. De zon is dus een noodzakelijk voorwaarde tot plantengroei (fotosynthese) en zou die dus eerder op het toneel moeten verschijnen. Het antwoord van de creationisten daarop is doorgaans dat er al licht geschapen was. Helaas neemt het onmogelijke daardoor alleen maar meer absurde vormen aan. Hoe kan licht bestaan voordat er sprake is van een Zon? Alsof neonlicht bestond voor de uitvinding van de gloeilamp. De oorzaak leggen ze dan bij een schepper, maar dat is echter geen wetenschappelijke verklaringspoging, maar een uitspraak. Bovendien lost dat het probleem niet op : hoe kan zonlicht bestaan voordat er sprake is van de Zon? De zogenaamde schepper is eigenlijk een excuus voor het antwoord dat ze niet hebben. Of, is er dan twee keer licht geschapen? Creationisten wringen zich in allerlei bochten om aan dit soort absurditeiten te ontkomen.

LINKS:

Bewijzen van overgangsfossielen tussen soorten

Bewijzen voor macro-evolutie

21. De gedachte van EEUWIGE STRAF IS ABSURD

Bijvoorbeeld Mattheüs 25, 41; Mt.3,12; Mc. 8,48; Lc. 3,17; Paulus in 2 Thess. 1, 9; Apoc. 21, 8 verwijst "een poel van vuur", die een "tweede dood" genoemd kan worden.
De gedachte van een eeuwige straf is absurd. We zijn allen bepaald door een erfelijke aanleg en door invloeden van buitenaf die we zelf niet hebben gekozen. Bovendien is er geen strikte scheiding te trekken: er zijn een klein aantal zeer slechte mensen en een klein aantal zeer goed en vreedzaam. Maar het grootste deel ligt daar tussen en heeft van beide wat.

Website Etienne Vermeersch

 

Authors
Etienne Vermeersch
Publicatiedatum
12-06-2009
Opgenomen in
Creationisme